نمونه سوالات وپاسخ خود آزمایی های ادبیات فارسی اول دبیرستان


درس اول : ستایش خدا و پیغمبر (ص) ــــ  با تو یاد هیچ کس نبود روا 
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر و نثر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) خدایی او راست  درخورنده
2) جهان را بلندی وپستی تویی                   ندانم چه ای هر چه هستی تویی
3) گمراهان را  راه نماینده
4) هرآن که از روی نادانی نه او را گُزید ، گَزند او ناچار بدو رسید.
5) نویسندگان در آثار خود سر نیاز بر آستان او نهاده اند.
6) چرخِ گردان به خواست و فرمان او پاینده .
7) دهنده ای که خواستن جز از او نیست خوش گوار.
8) ارجمند گرداننده ی بندگان از خواری.
9) در پای افکننده ی گردن کشان از سروری.
10) پادشاهی او راست زیبنده.
11) بلندی و برتری از درگاه او جوی و بس
12) هستی هر چه نام هستی دارد بدوست.
13) درود بر پیغمبر بازپسین ، پیشرو پیامبران پیشین.
14) گره گُشای هر بندی ، آموزنده ی هر پندی .
15) جهانیان را به نیک و بد آگاهاننده.
16) گوش پند نیوشان آواز او شنوده .
17) ای خدا ای فضل تو حاجت روا
18) قطره ی علم است اندر جان من               وارهانش از هوا و ز خاک تن
19) گر هزاران دام باشد هر قدم                    چون تو با مایی نباشد هیچ غم
ب) معنی لغت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) بزرگی ، بخشندگی و بخشایندگی او را ستوده ، و سر نیاز بر آستان او نهاده اند.
2) خدایی او را درخورنده.
3) ما چو مرغان حریص بی نوا
4) از دیر باز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند.
5) در ِهیچ گنجی از حکمت و معرفت گشوده نمی شود ، مگر آن که وصف یگانگی آفریدگار هستی کلید آن باشد.
6) سپاس و آفرین ایزد جهان آفرین راست.
7) دهنده ای که خواستن جز از او نیست خوش گوار.
8) گوش پند نیوشان آواز او شنوده.
9) ای خدا ای فضل تو حاجت روا.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) « متّصل گردان به دریاهای خویش »یعنی چه؟
2) در عبارت داده شده کلمات سجع را مشخّص کنید.
«سپاس و آفرین ایزد جهان آفرین راست. آن که اختران رخشان به پرتو روشنی و پاکی او تابنده اند و چرخ گردان به خواست و فرمان او پاینده.»
3) کدام کلمات در عبا رت های داده شده ، آرایه ی سجع را ایجاد کرده اند؟
«هست کننده از نیستی ، نیست کننده پس از هستی.»
4) در کدام یک از عبارت های داده شده ی زیر مفهوم آیه ی شریفه « تُعزُّ مَن تَشاءُ و تُذِّلُ مَن تَشاء»
الف) ارجمند گرداننده ی بندگان از خواری، در پای افکننده ی گردن کشان از سروری.
ب) هرآن که از روی نادانی نه او را گُزید گَزند او ناچار بدو رسید.
5) منظور نویسنده از جملات زیر چیست؟
«درود بر یاران گزیده و خویشان پسندیده ی او باد ، تا باد و آب و آتش و خاک در آفرینش بر کار است و گل بر شاخسار هم بستر خار.»
6) با توجه به بیت زیر ، چرا بی ادب از لطف پروردگار محروم می شود؟
« بی ادب تنها نه خود را داشت بد                 بلکه آتش در همه آفاق زد. »
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در عبارت زیر بین کدام کلمات آرایه ی سجع وجود دارد؟
2) « نه هر که به قامت مهتر به قیمت بهتر.»
3) در جمله ی« نه هر که به قامت مهتر به قیمت بهتر.» چه آرایه ای به کار رفته است؟
4) تاریخ جهان گشای جوینی نوشته ی کیست و موضوع آن چیست؟
5) مثنوی اثر کیست ؟ و در چه قرنی نوشته شده است؟
6) درس «ستایش خدا و پیغمبر» از کتاب تاریخ جهان گشای جوینی با چه سبکی به نگارش در آمده است؟
7) الف) ساده و مرسل ب) مسجّع
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) در بیت « قطره ی علم است اندر جان من             وارهانش از هوا و ز خاک تن» منظور از خاک تن چیست؟
2) در عبارت « درود بر پیغمبر بازپسین ، پیشرو پیامبران پیشین.» منظور از عبارت مشخّص شده چیست؟
3) در بیت « قطره ی دانش که بخشیدی زپیش              متّصل گردان به دریاهای خویش» مفهوم مصراع دوم شعر را بنویسید.
4) شعر زیر در چه قالبی سروده شده است؟
« ای خدا ای فضــل تو حاجت روا            با تو یاد هیچ کـــس نبود روا »
« گر هزاران دام باشد هر قـــدم             چون تو با مایی نباشد هیچ غم »
5) حدیث نبوی « کلّ اَمرِ ذی بالٍ لم یبدأ ُ فیهِ بِسم الله فهُو اَبتر» با کدام یک از عبارت های داده شده مطابقت دارد؟
الف) هر کاری که با نام خدا آغاز شود بهتر است.
ب) هر کاری که با نام خدا شروع نشود ناقص است.
پاسخ پرسش های درس اوّل
الف) بیان معنی شعر ونثر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- خداوندی سزاوار اوست
2- آسمان و زمین ، عزّت و ذلّت و همه چیز از توست ، نمی دانم چه هستی امّا همه چیز از توست.
3- به گمراهان راه راست را نشان می دهد.
4- هرکسی که به خاطر نادانی و جهل خداوند را ستایش نکند ، زیان و ضرر این انتخاب نادرست خود را خواهد دید.
5- نویسندگان در نوشته های خود به درگاه خدا اظهار عجز و نیاز کرده اند.
6- آسمان ها و زمین به اراده ی خداوند در گردش و استوار است.
7- خداوند بخشنده است و اگر چیزی از او بخواهیم گوارا و دلنشین است.
8- بندگانش را از خواری به عزّت می رساند.
9- زورگویان و ظالمان را از عزّت به ذلّت می رساند.
10- پادشاهی و بزرگی زیبنده و سزاوار اوست.
11- عزّت و شکوه و بزرگی را فقط از او بخواه.
12- هر چیزی که وجود دارد از اوست.
13- سلام و درود بر آخرین پیغمبر که رهبر و پیشرو پیغمبران قبل از خود است.
14- حلّال همه ی مشکلات است و همه ی پندها و اندرزها را به همه می آموزد.
15- نیک و بد و زشت وزیبا را به مردم جهان می شناساند.
16- انسان های نصیحت پذیر و پند پذیر سخن او را قبول کرده اند.
17- ای خداوندی که نعمت و بخشش تو حاجات و نیازهای ما را برآورده می کند.
18- علم اندکی در جان و روح من وجود دارد . آن را از هوای نفسانی و اسارت تن دور کن.
19- اگر در راه رسیدنِ به تو هزاران مانع باشد، چون تو با ما هستی هیچ غمی نداریم(نگران نیستیم)
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- عفو کردن گناه، چشم پوشی از گناه 2- سزاوار ، شایشته 3- فقیر، بی چیز 4- قدیم ،گذشته 5- دانش ، شناخت 6- ستایش
7- بخشنده
گوارا ، دلنشین 8- انسان های پند پذیر 9- بخشش، نعمت
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- علم و دانش مرا افزایش بده ، و به علم بی انتهای خود متّصل گردان 2- تابنده ،‌پاینده 3- هست، نیست .......... نیستی ، هستی
4- الف 5- یعنی تا زمانی که این دنیا وجود و دوام دارد و انسان و موجودی در آن زندگی می کند بر حضرت محمّد(ص) و یارانش درود و سلام باد. 6- زیرا انسان بی ادب هم خودش را بد نام و رسوا می کند و هم به دیگران ضرر و زیان می رساند.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- قامت ، قیامت ....... مهتر ، بهتر 2- آرایه ی سجع 3- نوشته ی عطاملک جوینی و موضوع آن وقایع قرن هفتم هجری و حمله ی مغول به ایران است. 4- « مثنوی معنوی» اثر جلال الدین مولوی و در قرن هفتم هجری قمری. 5- ب) مسجّع
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- اسارت تن ،‌هویٰ و هوس. 2- منظور آخرین پیامبر حضرت محمد (ص)می باشد. 3- علم و دانش مرا زیاد کن و به علم بی انتهای خود متّصل کن. 4- در قالب مثنوی ، زیرا هر بیت قافیه ای مستقل و جداگانه دارد. 5- ب) یعنی هر کاری که با نام خداوند شروع نشود ناقص است.
درس دوم : ادبیات حماسی / رزم رستم و سهراب (1)
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) از آن پس بسازید سهراب را                   ببندید یک شب بر او خواب را
2) بگیر و به گیسوی او بر ، بدوز          به نیک اختر و فال گیتی فروز
3) چو ده سال شد زان زمین کس نبود              که یارست با وی نبرد آزمود.
4) جهان آفرین تا جهان آفرید           سواری چو رستم نیامد پدید
5) پدر را نباید که داند پسر              که بندد دل و جان به مهر پدر
6) زکف بفکن این گرز و شمشیر کین              بزن جنگ و بیداد را بر زمین
7) دل من همی بر تو مهر آورد            همی آب شرمم به چهر آورد
8) بکوشیــم فرجام کار آن بود             که فرمان و رای جهانبان بود
9) بگیر و ببـر زنده بر دار کن              و ز و نیز با من مگردان سخن
ب) معنی لغت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) نباید به گیتی کسی تاجور
2) رستم برای شکار به نخجیرگاهی نزدیک مرز توران روی نهاد.
3) بگیر و به گیسوی او بر، بدوز           به نیک اختر و فال گیتی فروز
4) ور ایدون که آید ز اختر پسر            ببنـدش به بازو نشان پـــدر
5) برش چون بر رستم زال بود
6) تو پور گو پیلتن رستمی
7) مگر کان دلاور گو سال خورد          شود کشته بر دست این شیرمرد
8) رستم با سپاهی گران به جنگ سهراب رفت.
9) بزن جنگ و بیداد را بر زمین
10) زکشتی گرفتن سخن بود دوش
11) بکوشیم فرجام کار آن بود
12) از آن پس بسازید سهراب را
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در مصراع « به گردان لشکر سپهدار گفت » ، منظور از سپهدار کیست؟
2) یکی از ویژگی های داستان های حماسی وجود حوادث خارق العاده است.
در کدام یک از ابیات زیر چنین موردی دیده می شود؟
الف) چو نه ماه بگذشت بر دخت شاه             یکی پورش آمد چو تابنده ماه
ب)چو یک ماه شد، هم چو یک سال بود             برش چون بر رســتم زال بود
3) افراسیاب با فرستادن سپاه به یاری سهراب چه هدفی را دنبال می کرد؟
4) هدف سهراب از لشکر کشی به ایران چه بود؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) سه بخش شاهنامه را نام ببرید.
2) گذشتگان ما آثار ادبی را به طور عمده بر اساس ............................... تقسیم بندی می کردند.
3) در ادبیات گذشته ی ما ، دسته بندی و نام گذاری آثار نثر فارسی بر پایه ی شیوه ی ....................... آن ها بوده است.
4) در ادبیات جهان، آثار ادبی را بر چه اساسی تقسیم بندی می کنند؟
5) آثار ادبی بر چند نوع است؟ نام ببرید.
6) حماسه چیست؟
7) یکی از ویژگی های شعر حماسی را بیان کنید.
8) نمونه ی اعلای حماسه در ادبیات فارسی کدام اثر است؟ الف) شاهنامه فردوسی        ب) گلستان سعدی
9) در بیت زیر قافیه ها را مشخّص کنید.
« چو خندان شد و چهره شاداب کرد               ورا نام تهمینه سهراب کرد .»
10) در بیت داده شده ، مشبّه و مشبّه به را مشخّص کنید.
« چو نُه ماه بگذشت بر دُخت شاه                یکی پورش آمد چو تابنده ماه»
11) در بیت زیر کدام کلمات با هم ردیف و کدام کلمات با هم قافیه هستند؟
« کُنون رزمِ سهراب و رستم شنو                     دِگرها شنیدستی این هم شنو »
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) معنی « بکوشیم » در بیت زیر چیست؟
« بکوشیــم ، فرجام کار آن بود                     که فرمان و رای جهانبان بود»
2) با توجه به ابیات :
« به گردانِ لشکر سپهدار گفت                   که این راز باید که ماند نهفت »
« مگر کان دلاور گوِ سال خَورد               شود کُشته بر دست این شیرمرد»
الف) منظور شاعر از راز چیست؟
ب)منظور از گوِ سال خورد و شیرمرد چیست؟
3) در بیت داده شده ، مفهوم مصراع دوم چیست؟
« از آن پس بسازید سهراب را                 ببندید یک شب بر او خواب را»
4) مفهوم مصراع دوم بیت زیر را بنویسید.
« دل من همی بر تو مهر آورد             همی آب شرمم به چهر آورد »
5) در بیت « چو ده سال شد زان زمین کس نبود                 که یارسـت با وی نبرد آزمـود»
ـ منظور از کلمه ی مشخّص شده چیست؟
پاسخ پرسش های درس دوم
الف) بیان معنی شعر و نثر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) سپس قصد جان سهراب کنید و شبانه او را در خواب به قتل برسانید.
2) این حلقه را برای فرخندگی و مبارکی به گیسوان او ببند.
3) وقتی که ده ساله شد در آن سرزمین کسی نمی توانست با او بجنگد.
4) از رمانی که خداوند این جهان را آفرید ، جنگجو یی مانند رستم به دنیا نیامده است.
5) پسر نباید پدر خود را بشناسد ، چرا که به او علاقه مند می شود.
6) این شمشیر و گرز را بر زمین بگذار و جنگ و دشمنی را رها کن.
7) در دلم نسبت به تو احساس مهر ومحبّت می کنم و از جنگیدن با تو خجالت می کشم.
8) می جنگیم و نتیجه ی جنگ به اراده و خواست خداوند جهان آفرین است.
9) رستم را بگیر و به دار بکش و دیگر از او پیش من حرفی نزن.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- پادشاه ، شاه 2- شکارگاه 3- ستاره ( در اینجا یعنی بخت و اقبال) 4- این گونه ، این چنین 5- پهلو ، سینه 6- پهلوان، نیرومند
7- مُسن ، سال خورده (در اینجا یعنی رستم) 8- مجهّز، بسیار 9- ستم ، ظلم (در اینجا جنگ) 10- دیشب
11- می جنگیدم ـ سرانجام ،‌پایان نتیجه 12- قصد جان او را کنید.(او را بکُشید)
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- افراسیاب(پهلوان نامی و پادشاه توران) 2- (ب) این بیت دارای آرایه ی مبالغه و اغراق آمیز نیز هست.
3- از بین بردنِ رستم وسهراب 4- پدر را پیدا کند و او را بر تختِ پادشاهی بنشاند.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- اساطیری ، حماسی ، تاریخی 2- شکل ظاهری 3- نگارش 4- محتوا و اندیشه 5- تعلیمی ، حماسی ، غنایی ، نمایشی
6- حماسه یکی از انواعِ ادبی و در اصطلاح روایتی است داستانی از تاریخِ تخیّلی یک ملّت که با قهرمانی ها و اعمال و
حوادث خارق العاده در می آمیزد.
7- تخیّلی بودن و شکل داستانی آن              8- الف )شاهنامه فردوسی                9- شاداب ، ‌سهراب
 10- مشبّه: پور               ـ          مشبّه به: ماه
11- ردیف : شنو، شنو               قافیه : رستم ، هم
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- می جنگیم .
2- الف ) راز این است که سهراب نباید پدر خود،رستم را بشناسد.
ب)گوِ سال خورد : رستم ـ شیرمرد : سهراب
3- شبانه او را به قتل برسانید.                4- از جنگیدن با تو خجالت می کشم.
 5- توانست (از مصدر یارستن : توانستن)
درس سوم : رزم رستم و سهراب (2)
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) غمی بود رستم ،بیازید چنگ              گرفت آن بَر و یالِ جنگی پلنگ
2) همی خواست پیروزی و دستگاه               نبود آگه از بخشش هور وماه
3) خَــرامان بشد سوی آب روان                    چنان چون شــده باز جوید روان
4) به کُشتی گرفتن برآویخــتند                    زتن خوی وخون را فروریخــتند
5) چو بشنید رستم سرش خیره گشت               جهان پیش چشم اندرش تیره گشت
6) چو سهراب شیر اوژن او را بدید                  ز باد جوانی دلش بر دمید
7) بدو گفت: ار ایدون که رستم تویی                 بکُشتی مرا خیره از بدخویی
ب) معنی لغت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- زتن خون و خوی را فرو ریختند                  2- چو سهراب شیر اوژن او را بدید
3- زمانه بیامد نبودش توان                             4- بدو گفت ار ایدون که رستم تویی    
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مصراع « زمانه بیامد نبودش توان »یعنی چه؟
2) در کُشته شدن سهراب چه کسی یا کسانی را مقصر می دانید؟ چرا؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت زیر مشبّه را مشخّص کنید.
« بزد دست سهراب چون پیل مست                   بر آوردش از جای و بنهاد پست»
2) دربیت « بخواهد هم از تو پدر کین من                 چو بیند که خاک است بالین من »
ـ ردیف و قافیه را مشخّص کنید.
3) مفهوم مصراع دوم شعر زیر چیست؟
« بدو گفت : کاین بر من از من رسید                    زمانه به دست تو دادم کلید »
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) در بیت « دلیر جوان سر به گفتار پیر                بداد و ببود این سخن دل پذیر »
منظور از «دلیر جوان» و« پیر»کیست؟
2) مفهوم مصراع دوم بیت « بخورد آب و سر وتن بشست                به پیش جهان آفرین شد نخست » چیست؟
3) با توجه به ابیات زیر به پرسش ها ی مطرح شده پاسخ دهید.
1. چو رستم زدست وی آزاد شد              بسان یکی تیــغ فولاد شد
2. خَــرامان بشد سوی آب روان                 چنان چون شده باز جوید روان
3. بخورد آب و سر وتن بشست                 به پیش جهان آفرین شد نخست
4. همی خواست پیروزی و دستگاه                 نبود آگه از بخشش هور وماه
الف) کلمات قافیه در بیت اول کدام اند؟                   ب) در کدام بیت به خدا پرستی رستم اشاره شده است؟
ج) « به سان یکی تیغ پولاد شد » یعنی چه؟            د)رستم از خداوند چه چیزهایی خواست؟
4) مصرع دوم بیت « بدو گفت کاین بر من از من رسید                زمانه به دست تو دادم کلید» چه مفهومی دارد؟
5) منظور از مصراع دوم بیت زیر چیست؟
8) « همی خواست پیروزی و دستگاه                       نبود آگه از بخشش هور وماه»
پاسخ پرسش های درس سوم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) رستم غمگین و خشمگین بود . دستش را دراز کرد و گردن و پهلوی سهراب جنگجو را گرفت.
2) رستم از خداوند پیروزی و قدرت طلبید در حالی که از سرنوشت خود بی خبر بود.
3) آهسته به سوی رودخانه رفت مانند مرده ای که دوباره زنده شده باشد.
4) با هم به کُشتی گرفتن مشغول شدند در حالی که از بدنشان خون وعرق جاری بود.
5) وقتی که رستم حرف های سهراب را شنید ، سرگشته و متحیّر شد و دنیا پیش چشمش تیره و تار شد.
6) وقتی که سهراب شیر افکن و نیرومند او را دید از غرور جوانی به هیجان آمد.
7) سهراب به رستم گفت: اگر چنین که می گویی رستم باشی ، بدان که مرا بیهوده از سرِ لج بازی کُشتی.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- عرق تن 2- شیر افکن،‌نیرومند 3- اجل،‌مرگ 4- این چنین ، این گونه
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) یعنی عمرش به سر آمده و توان جنگیدن نداشت.
2) رستم ، افراسیاب ، کاووس . رستم به خاطر غرورش و افراسیاب و کاووس به علّت حیله و توطئه و درنگ کردن در دادن نوشدارو.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مشبّه =>
سهراب                      مشبّه به => پیل مست
2) ردیف
=> من                      قافیه => کین ، بالین
3) روزگار سرنوشت مرا به دست تو داد.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) دلیر جوان
=> سهراب                            پیر => رستم
2) اول به در گاه خدا دعا و رازونیاز کرد.
3) الف ـ آزاد ، پولاد
ب‌ـ بیت سوم : به پیش جهان آفرین شد نخست
ج ـ بسیار نیرومند و قوی شد و برخاست و راست ایستاد.
دـ پیروزی و قدرت خواست.
4) روزگار کلید مرگ و زندگی مرا در اختیار تو نهاد.
5) از آن چه سرنوشت برایش خواسته بود ، خبر نداشت(از سرنوشت خود بی خبر بود )
درس چهارم : میر علم دار
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ایا ابن سعد شقاوت شعار                لِوای ستم بر تو شد استوار
2) اگر جان را فدا کردم ، زهی طالع که من دارم.
3) ایا فرقه ی فارغ از ننگ و نام                   نهادید بر کفر ، اسلام نام
4) شما شرک یزدان و کین بر رسول               نهادید در عالم ذَر قبول
5) دست من و دامنت عمو جان
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) خطاب من به تو ای ابن سعدِ گَبر و دَغا
2) ز عباس شیر ژیان ، اَلحذر
3) با دلِ ریش وداعی بکنیم ای محزون
4) ای که چون تو دیده ی اَنجُم ندید
5) نمی دهم به شما غیر ناوکِ بُرّان
د)دانش های ادبی و خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت زیر یک آرایه ی تشبیه پیدا کنید.
« به زعم شما گرچه این پُر گناه                      نموده است طومار عصیان سیاه »
2) موضوع اصلی ادبیات نمایشی چیست؟
3) وظیفه ی اساسی ادبیات نمایشی چیست؟
4) ادبیات نمایشی در غرب به چند دسته تقسیم می شود .نام ببرید.
5) تراژدی را تعریف کنید.
6) کمدی را تعریف کنید.
7) درام را تعریف کنید.
8) ادبیات نمایشی چیست؟
9) درون مایه (محتوا )ی نمایش نامه ها چه چیزهایی می تواند باشد ؟
10) درباره ی سابقه ی ادبیات نمایشی در ایران توضیح دهید.
11) شباهت ها و تفاوت های نمایش رو حوضی و تعزیه را توضیح دهید.
12) تئاتر و تعزیه چه فرقی با هم دارند؟
13) در ادبیات غرب به نمایشی که تصویر ناکامی اشخاص برجسته است ......................... می گویند.
14) در ادبیات غرب ، نمایش تجّسم عیوب و رذیلت های اخلاقی به گونه ای خنده دار را ....................... می گویند.
پاسخ پرسش های درس چهارم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ای ابن سعد که شعار تو شقاوت و سنگدلی وظلم و ستم به دیگران است.
2) اگر جانم را در راه تو فدا کردم ، بخت و اقبال بسیار خوبی دا رم.
3) ای گروه بی آبرو ، شما نام اسلام را بر اعمال کفرآمیز خود نهاده اید.
4) شما در روز الست به خداوند ، مشرک و دشمن پیامبر (ص)شدید.
5) من تو متوسّل شده ام ، ای عمو جان(حضرت عباس (ع))
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- فریب کار 2- خشمگین 3- غمگین 4- ستارگان 5- نوعی تیر کوچک
د)دانش های ادبی و خودآزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) طومار عصیان
=> تشبیه               عصیان => مشبّه                               طومار => مشبّه به
2) پیوند انسان با زندگی و طبیعت
3) تحلیل روحیّات انسان و نحوه ی بر خورد او با حوادث زندگی
4) تراژدی ، کمدی ، درام
5) تراژدی ،شکست و ناکامی اشخاص بر جسته و قهرمان را به نمایش می گذارد.
6) کمدی ، عیوب و زشتی های اخلاقی را در قالب خنده نشان می دهد.
7) درام ، شکل عادی زندگی را با تمام سختی ها و خوشی ها ، غم هاو شادی ها به تصویر می کشد.
8) گونه ای از ادبیات است که در قالب نمایش بر روی صحنه می آید.
9) ممکن است: دینی ، ملّی ، سیاسی و اجتماعی می باشد.
10) در ایران سابقه ی نمایش به شیوه ی امروز به صد سال نمی رسد ، امّا تعزیه (شبیه خوانی)که نوعی هنر دینی و نمایش مذهبی به شمار می رود .نمونه ای از ادبیات نمایشی به شیوه ی ایرانی است که از دیر باز در رثای شهیدان کربلا و اهل بیت اجرا می شده است. علاوه بر این ، نقالی ، نمایش روحوضی ، سیاه بازی و ... جلوه های دیگری از ادبیات نمایشی در میان مردم بوده است.
11) نمایش روحوضی یا تخت حوضی که شکل اجرایی آن متعلّق به دورهی قاجاریه است از نظر سادگی زبان و صورت اجرایی شباهت زیادی به تعزیه دارد با دو تفاوت :
الف) زبان نمایش روحوضی عموماً نثر است و نظم گاه گاه پدیدار می شود بر عکس تعزیه که زبان آن اغلب شعر گونه است.
ب)نمایش روحوضی عموماً دارای مایه های فکاهی است و از مطایبه و طنز و طعنه و به طور کلّی انتقاد اجتماعی سرشار است.
12) تئاتر ، نمایشی است که از غرب سرچشمه گرفته و به موضوعات ملّی ، سیاسی ، اجتماعی و... می پردازد و سابقه ی آن در ایران به صد سال نمی رسد . امّا تعزیه ، نمایشی است دینی که مختصّ ایرانیان است و موضوع آن بیان رنجی است که خانواده و یاران امام حسین(ع)به واسطه ی عاشورا و مقاومتشان در مقابل ستم تحّمل کردند.
13) تراژدی
درس پنجم : سمک و قطران
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ای آتشک تو در شبروی دستی داری.
2) دو استر به دست آور که تو این جایگاه گُستاخی.
3) سمک و آتشک نگاه می داشتند.
4) در این کار تعبیه ای است.
5) سمک عیّار پیش خورشید شاه بر پای بود.
6) سی غلام را بفرمود تا سلیح پوشند و تیغ ها برکشند.
7) قطران بر خود گرفت که این کار بکند.
8) پس احوال آوردن قطران که چگونه کرد آتشک و او را کار چون افتاد ،همه شرح باز می داد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- روی به راه نهاد و می رفت تا از طلایه بگذشت.     2- آتشک غدر نکند و خیانت نیندیشد.
3- قطران بر مثال زنده پیلی مست خفته .        4- من نیز بر آن ستیزه که مرا قفایی زدند ،تورا بیاوردم.
5- اگر لشکر شبیخون آرند من در میانه نباشم.         6- هر چه یافت از زرّینه و سیمینه همه در مهد نهاد.
7- جلباب به روی مهد فرو گذاشته .
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) معادل امروزی « فروبریم » در (بگذار داری در میدان فروبریم.)و «قفا زدن» چیست؟
2) درسخن« انگشتری به من داد تا چون تو را پیش وی برم از عهده ی کار من بیرون آید.»انگشتری به من داد ،بیانگر چه مفهومی است؟
3) با توجه به درس « سمک و قطران» یک نمونه از اعتقادات عیّاران را بنویسید.
4) گودال و گود با کدام یک از کلمات مشخّص شده ارتباط لفظی و معنایی دارند؟
الف ـ گوی بود در آن گو رفت و به کمین بنشست.                   ب ـ تو پورِ گو ِ پیلتن رستمی
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت « ای برادر قصّه چون پیمانه است                 معنی اندر وی بسان دانه است »
مشبّه و مشبّه به را مشخّص کنید.
2) هنری ترین نوع ادبیات مردمی ادبیات ............................ نام دارد.
3) کتاب « سمک و عیّار»را چه کسی نوشته است؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) « نگاه می داشتند » در عبارت « سمک و آتشک نگاه می داشتند تا قطران بخفت» یعنی چه؟
2) مفهوم کلّی عبارت « در این کار تعبیه ای است.» چیست؟
3) در عبارت «قطران بر خود گرفت که این کار بکند و دلارام به زنی به من دهد» منظور از عبارت « بر خود گرفت»چیست؟
4) در عبارت « تو مرا بر خویشتن گیر و بگوی که من او را توانستم آوردن» منظور از عبارت مشخّص شده چیست؟
5) منظور از عبارت « خدمت می کرد» در جمله های « سمک عیّار پیش خورشید شاه بر پای بود و خدمت می کرد. » چیست؟
6) « رها مکن » در عبارت « ای آتشک رها مکن که مرا به سیلی بکُشند.»یعنی چه؟
پاسخ پرسش های درس پنجم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ای آتشک تو در شبگردی و راهزنی ماهر هستی .
2) دو قاطر پیدا کن .زیرا تو اینجا را بهتر از من می شناسی.
3) سمک و آتشک صبر می کردند.
4) نقشه ای از پیش برای این کار کشیده شده است.
5) سمک پیش خورشید شاه ایستاده بود.
6) پس غلامان راآورد و اطراف محمل مستقر کرد.
7) به سی غلام دستور داد که مسلّح شوند وشمشیرها را بکِشند.
8) قطران قول داد که این کار را انجام دهد.
9) پس ماجرای آوردن قطران و این که چه کارهایی انجام داد و چه گرفتاری برای او پیش آمده بود، همه را بازگو می کرد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- مقدّمه و جلوی لشکر 2- خیانت ، حیله 3- فیل ترسناک و بزرگ 4- کینه، انتقام 5- حمله ی شبانه 6- نقره 7- پرده ،چادر
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- فرو بریم => آماده کنیم ، بر پا کنیم.                  قفازدن => پس گردنی زدن (سیلی)
2-قول دادن ، تعهّد کردن 3- وفاداری به عهد و قول 4
الف) گُو
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- مشبّه => قصّه                  مشبّه به => پیمانه ـــــــــــــ مشبّه => معنی              مشبّه به => دانه
2-داستانی 3- فرامرزبن خداداد کاتب ارّجانی.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1-صبر می کردند . 2- برای این کار نقشه ای از پیش کشیده شده است. 3- قول داد ،تعهد کرد، به گردن گرفت.
4- تو عهده دار و مسئول کار من باش. 5- تعظیم می کرد (احترام می گذاشت.) 6- اجازه نده
درس ششم : داستان خیر و شر
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) حالی آن لعل آبدار گشاد              پیش آن ریگ آبدار نهاد
2) وای بر جان تو که بد گهری         جان بَری کرده ای و جان نَبری
3) تو مرا کُشتی و خدای نکُشت          مُقبل آن کز خدای گیرد پُشت
4) گفت: مُردم ز تشنگی ، دریاب          آتشم را بکُش به لَختی آب
5) چشم از دست رفته گشت درست           شد بعینه چنان که بود نخست
6) آن چه دارم ز گوسفند و شتر            دهمت تا ز مایه گردی پر
7) منم آن تشنه ی گهر برده               بخت من زنده بخت تو مرده
8) دولتم ،چون خدا پناهی داد             اینکم تاج و تخت شاهی داد
9) گفت: زنهار، اگرچه بد کردم             در بد من مبین که خود کردم
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- بد سگالی به تباهی می انجامد.                  2- خیر چون از بد ذاتی رفیق خود خبر داشت ، دَم نمی زد.
3- شر به سبب خُبثِ طینت آن را نپذیرفت.         4- از دور ناله ای شنید، بر اثر ناله رفت.
5- هرگز دختر خود را به مُفلسی چون او نخواهد داد.           6- بیماری آبله دیدگانش را تباه ساخته بود.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت «آمد آورد پیش خیر فراز             گفت: گوهر به گوهر آمد باز » مقصود از گوهر اول و دوم بیت چیست؟
2) محوری ترین پیام داستان خیر و شر چیست؟
3) مقصود از خاکِ تشنه در بیت « شر که آن دید دشنه باز گشاد                پیش آن خاکِ تشنه رفت چو باد »کیست؟
4) چرا شر از خیر چشم هایش را طلب کرد؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) نام پدید آورندگان آثار زیر را بنویسید.
الف) هفت پیکر                                       ب) داستان های دل انگیز ادبیات فارسی
2) در بیت زیر کدام آرایه ی ادبی به کار رفته است؟
« شر که آن دید دشنه باز گشاد                       پیش آن خاکِ تشنه رفت چو باد »
3) کدام یک از آثار زیر « بیان کننده ی کشاکش همیشگی نیکی و بدی و حاکمیّت خوبی هاست.»؟
الف ـ سمک و قطران                   ب ـ خیر و شر                    ج ـ طوطی و بقّال
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) با توجّه به بیت « تو مرا کُشتی و خدای نکُشت            مُقبل آن کز خدای گیرد پُشت»چه کسی مُقبل و خوش بخت است؟
2) در بیت « شر که آن دید دِشنه باز گشاد                 پیش آن خاکِ تشنه رفت چو باد » منظور از خاکِ تشنه کیست؟
3) مفهوم کلّی بیت داده شده را بنویسید.
« آن چه دارم ز گوسفند و شتر                دهمت تا ز مایه گردی پر»
4) مفهوم عبارت مشخّص شده را در بیت زیر بیان کنید.
« بر چنین دختری به آزادی                    اختیارت کنم به دامادی»
پاسخ پرسش های درس ششم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) فوراً آن لعل ها را برداشت و پیش آن شرّ سنگدل گذاشت.
2) وای به حال تو که بد ذات و بد جنس هستی ، جان کسی را گرفته ای و جان سالم به در نخواهی برد.
3) می خواستی مرا بکُشی ، امّا خداوند مرا زنده نگه داشت ، خوش بخت کسی است که خدا یار ویاورش باشد.
4) خیر گفت: از تشنگی دارم می میرم .کمکم کن و با دادن جُرعه ای آب تشنگی ام را بر طرف کن.
5) چشم نابینا شده ،دوباره بینا شد و مانند اوّلش شد.
6) هرچه گوسفند و شتر دارم به تو می دهم تا ثروتمند و مایه دار بشوی.
7) من آن تشنه ای هستم که جواهراتم ربوده شده، اینک من خوش بختم و تو بد بخت هستی.
8) چون خداوند به من پناه داد ، صاحب دولت و ثروت شدم و اینک پادشاهی را به من عطا کرده است.
9) شر گفت: به من امان بده ، هرچند بدی کردم امّا تو به بدی من نگاه نکن ، چراکه بر اساس ذات خود این کار راکردم.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- بد اندیشی 2- اعتراض نمی کرد، حرفی نمی زد 3- بدذاتی 4- به دنبال ، درپی 5- فقیر ، بی چیز 6- نابینا، کور
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- گوهر اول => لعل ها (جواهرات)                        گوهر دوم => خـیر
2-کشاکش بین نیکی و بدی و سرانجام نیکی ها به رستگاری می رسد و سر انجام بدی ها به تباهی می انجامد و خوبی ها به حاکمیّت می رسند. 3- خیر 4- به علّت بد ذاتی و بد جنسی
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف) نظامی گنجه ای                ب) دکتر زهرا کیا
2-خاکِ تشنه => استعاره از خیر    ـــــ       شر رفت چو باد => تشبیه و مبالغه            3- خیر وشر
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1-کسی که خداوند یار و یاورش باشد. 2- خیر 3- همه ی سرمایه و ثروتم را به تو می بخشم تا بی نیاز شوی.
4- با میل و رغبت تو را به عنوان داماد خود می پذیرم ( انتخاب می کنم.)
درس هفتم : طوطی و بقّال
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در دکان بودی نگهبان دکان              نکته گفتی با همه سوداگران
2) ریش بر می کند و می گفت: ای دریغ!                 کافتاب نعمتم شد زیر میغ
3) می نمود آن مرغ را هر گون شگُفت               تا که باشد کاندر آید او به گفت
4) جمله عالم زین سبب گمراه شد                کم کسی ز ابدال حق آگاه شد
5) جولقیی سر برهنه می گذشت                 با سر بی مو چو پشت طاس و طشت
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- در نوای طوطیان حاذق بدی 2- برسرش زد گشت طوطی کَل ز ضرب 3- زین یکی سرگین شد و زان مُشک ناب
4- جَست از صدر دکان سویی گُریخت 5- صد هزاران این چنین اَشباه بین. 6 - نکته گفتی با همه سوداگران
هـ) درک مطلب ، خود آزمایی و دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) پیام کلی بیت زیر چیست؟
« هر دو نی خوردند از یک آبخور               این یکی خالی و آن پر از شکر»
2) در بیت زیر چه آرایه ای به چشم می خورد.
کار پاکان را قیاس از خود مگیر                  گر چه ماند در نِبِشتن شیر و شیر
3) در بیت زیر یک تشبیه مشخّص کنید.
« ریش بر می کند و می گفت: ای دریغ!                کافتاب نعمتم شد زیر میغ»
4) در داستان « طوطی وبقّال » چرا قیاس طوطی خنده آور بود؟
5) پیام کلی دو بیت زیر را توضیح دهید:
آن یکی شیر است اندر بادیه               وآن دگر شیر است اندر بادیه
آن یکی شیر است کادم می خورد         وآن دگر شیر است کادم می خورد
6) جمله ی زیر را کامل کنید: « مثنوی معنوی اثر .............................. است که در ..................................... هزار بیت و............................. دفتر در قرن ................... سروده شده است. »
پاسخ پرسش های درس هفتم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) نگهبان مغازه بوده و با همه ی مشتریان سخن می گفت و شوخی می کرد
2) اظهار ناراحتی می کرد و می گفت : افسوس که نعمت آواز خوانی طوطی ام را از دست دادم.
3) برای طوطی شکلک در می آورد تا او را به سخن درآورد.
4) مردم جهان از چنین سنجش ها و قیاس های ناروایی به گمراهی افتادند ، کمتر کسی است که مردان حق را بشناسد و به مرتبه ی آن ها پی ببرد.
5) گدایی بدون کلاه و دستار می گذشت و سرش مانند پشت تاس و طشت صاف و بی مو بود.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- ماهر، باهوش 2- کچل 3- فَضله ی حیوانات 4- بالا 5- مانندها 6- مُشریان
هـ) درک مطلب ، خود آزمایی و دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) نباید چیزهایی به ظاهر شبیه هم را با یکدیگر مقایسه کرد و نتیجه گرفت که به خاطر ظاهرشان ، یکی هستند.
2) شیر و شیر => جناس تام دارند.(ازنظرتلفظ یکسان ولی از نظر معنی متفاوت اند)
3) آفتاب نعمت => تشبیه                   نعمت => مشبّه                        آفتاب => مشبّه به
4) چون دو چیزی را با هم مقایسه می کند که به هیچ وجه قابل قیاس و سنجش نیستند:طوطی کچل شدن خودش را با مرد کچل مقایسه می کند و گمان می کند که مرد فقیر هم به خاطر ریختن شیشه ی روغن کچل شده است و این مقایسه اشتباه است.
5) بعضی چیزها در لفظ با هم اشتراک دارند امّا از لحاظ معنایی کاملاً متفاوت اند.
6) مولانا جلال الدین بلخی ـ 26هزار بیت ـ 6 دفتر ـ قرن هفتم .

درس هشتم : گل ها یی که در نسیم آزادی می شکفد / خط خورشید
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر و عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) جوانی که جلوتر از من ایستاده ، تازه پشت لبش سبز شده .
2) مردمی که تمام عمر در لاک خودشان بوده اند.
3) شب شبی بی کران بود / دفتر آسمان پاره پاره .
4) هر ستاره / حرف خط خورده ای تار / در دل صفحه ی آسمان بود.
5) مردی از شرق برخاست/ آسمان را ورق زد.
6) ناگهان نوری از شرق تابید / خون خورشید / آتشی در شفق زد
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- روی صورت جوان خون دلمه بسته. 2- هُرم نفس مردم گرمشان کرد.
3-امیدوارم ، مهربانی دل ها و هم بستگی ها و گذشت ها هیچ گاه به خِتام نرسد.
4- مرد میان سالی با روپوش مزّین به لکه های خون از در بیمارستان بیرون می آید.
5- از راهروهای بیمارستان تا کمرکش خیابان باقرخان ازدحام است و مهربانی.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در شعر « گرچه گاهی شهابی / مشق های شب آسمان را / زود خط می زد و محو می شد...» «شهاب» استعاره از چه کسانی است؟
2) منظور نویسنده از « هنرمندان بسیاری خود را به قطار رساندند » چیست؟
3) در ابیات زیر کلماتی را که دارای آرایه ی مراعات نظیر می باشند،مشخّص کنید.
« گرچه گاهی شهابی / مشق های شب آسمان را / زود خط می زد و محو می شد / باز در آن هوای مه آلود / پاک کن هایی از
ابر تیره / خط خورشید را پاک می کرد»
4) منظور از « گُل هایی که در نسیم آزادی می شکفند» چیست؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) پدید آورندگان آثار زیر را بنویسید.
الف) مثل چشمه مثل رود                      ب)گل هایی که در نسیم آزادی می شکفد.
2) در شعر زیر « شب و آسمان » نماد چه چیز هایی هستند؟
« شب شبی بی کران بود / دفتر آسمان پاره پاره /.»
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) مفهوم کنایی « نُه کُرسی فلک را از زیر پای قَزل اَرسلان بِکِشند.» چیست؟
2) عبارت « آسمان را ورق زد » در قطعه شعر زیر به چه معناست؟
« مردی از شرق برخاست / آسمان را ورق زد .»
3) در عبارت« باز در آن هوای مه آلود / پاک کن هایی از ابر تیره / خطّ خورشید را پاک می کرد»، « هوای مه آلود » نماد چیست؟


پاسخ پرسش های درس هشتم
الف) بیان معنی شعر و عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) تازه سبیل درآورده بود .
2) مردمی که همیشه در فکر مشکلات زندگی خود بوده اند.
3) دوران ظلم و ستم طولانی بود / خوبی ها و پاکی ها از بین رفته بود (خوبی ها و پاکی ها به دفتر تشبیه شده است)
4) هر ستاره در آسمان مانند یک حرف خط خورده و تار به نظر می رسید. (انسان های مبارز و روشنفکر دراسارت یا در تبعید بودند)
5) مردی( امام خمینی «ره») قیام کرد و انقلابی به پا کرد.
6) ناگهان مردی (امام خمینی «ره»)از شرق ظهور کرد و همه جا را پر از نور کرد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- لخته 2- حرارت ، داغی ، گرما 3- پایان ، آخر 4- آراسته شده ، در اینجا آلوده 5- شلوغی ،‌زیادی جمعیّت
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- مبارزان راه آزادی 2- یعنی بسیاری از هنرمندان با مردم همراه و هم عقیده شدند.
3- شهاب ، شب ،‌آسمان ، محو می شد ـ هوا ، ابر تیره ،‌مه آلود ، خورشید ـ مشق ، خط می زد ، پاک کن ، پاک می کرد.
4- استعدادهای (هنرمندان ، شاعران ، نویسندگان و روزنامه نگاران) که در فضای انقلاب شکوفا می شود.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف) قیصر امین پور ب) سیمین دانشور
 2- شب => نماد ظلم و ستم                    آسمان => نماد خوبی ها و پاکی ها
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1-یعنی زورگویان و ظالمان را از تخت سلطنت به زیر بکشند. 2- انقلابی بر پا کرد ، تحولی در جامعه ایجاد کرد.
3-محیط پر از ظلم و ستم بود.
درس نهم : دریادلان صف شکن / شعر پاسخ
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) تاریخ مشیّت باری تعالی است.
2) اینجا آیینه ی تجلّی همه ی تاریخ است.
3) دشمن در برابر ایمان جُنود خدا متکّی به ماشین پیچیده ی جنگ است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- خاک مظهر فقر مخلوق در برابر غنای خالق است. 2- تاریخ مشیّت باری تعالی است که از طریق انسان ها به انجام می رسد.
3- این جا تجلّی همه ی تاریخ است. 4- آخرین کارهای مانده را راست و ریس می کنند.
5- وقتی اُسوه ی تو آن تمثیل وفاداری ، عباس بن علی باشد....
6- دشمن در برابر ایمان جُنود خدا متکّی به ماشین پیچیده ی جنگ است.
7- دل شیطان را از رُعب و وحشت می لرزانند.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) بند پوتین را محکم بستن کنایه از چیست؟
2) منظور از « چراغ» در « تا چراغ از تو نگیرد دشمن» چیست؟
3) در عبارت « روشنی در دل من می بارد» نهاد کدام است؟
4) مفهوم آیه ی شریفه ی « الا بذکرالله تطمئن القُلوب» در کدام عبارت آمده است؟
الف ـ در معرکه ی قلوب مجاهدان خدا، آرامشی که حاصل ایمان است حکومت دارد.
ب ـ خاک ، مظهر فقر مخلوق در برابر غنای خالق است.
5) معادل از « صمیم قلب» را در کدام مصراع شعر می یابید؟
« پسرم بار دگر می پرسد / تو چرا می جنگی؟ / با تمام دل خود می گویم / تا چراغ از تو نگیرد دشمن.»
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) آثار زیر از چه کسانی هستند؟
الف)مجموعه شعر« ریشه در ابر »                    ب) روایت فتح
2) شعر پاسخ جزء کدام یک از انواع ادبی است؟
الف) تعلیمی                ب) نمایشی                      ج ) حماسی                    د)پایداری
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) با توجه به شعر زیر به پر سش ها پاسخ دهید.
« من تفنگم در مشت / کوله بارم بر پشت / بند پوتینم را محکم می بندم / پسرم بار دگر می پرسد: / تو چرا می جنگی ؟ / با تمام دل خود می گویم : / تا چراغ از تو نگیرد دشمن.»
الف ـ بند پوتین را محکم بستن کنایه از چیست؟
ب ـ منظور شاعر از « چراغ » چیست؟
ج ـ کلمات قافیه در شعر کدامند؟
پاسخ پرسش های درس نهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) تاریخ خواسته و اراده ی خداوند بلند مرتبه است ـ تقدیر الهی است.
2) این جا ، مکان جلوه گری و نمایش همه ی تاریخ است.
3) دشمن در برابر ایمان سربازان خدا به ابزار پیچیده و پیشرفته ی جنگی مجهّز است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- بی نیازی 2- تقدیر ، اراده ی خداوندی 3- جلوه گری 4- مرتب ، منظم 5- نمونه ، سرمشق 6- سربازان 7- ترس
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- برای جنگ آماده شدن 2- آزادی ، استقلال ، آگاهی 3- روشنی 4- قسمت الف ) در معرکه ی ... 5- با تمام دل خود می گویم.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف ) محمد رضا عبدالملکیان ب ) مرتضی آوینی 2- (د)پایداری
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1 - الف ) کنایه از آماده شدن برای جنگ                   ب)آزادی و استقلال و ارزش ها و وطن و...
 ج ) کلمات مُشت و پشت
درس دهم : هدیه ی ناتمام
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) از کلّه ای به این کوچکی چه فکر بزرگی در آمده :
2) صدا در گلویش شکست ، اشک به چشم هایش دوید.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) یک مغازه ی مُبل مستعمل فروشی در محلّه ی ما باز شده بود.
2) من با تبختر گفتم : هر کدام جداگانه به او هدیه می دهیم.
3) سپس با قیافه ی عبوس به مادرم نگاه می کرد.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- راوی در جایی از داستان ِ« هدیه ناتمام» می گوید: « آن وقت بود که فهمیدم پدرم چقدر بزرگوار است.» او چگونه به بزرگواری پدر پی برد؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) نویسنده ی درس « هدیه ی ناتمام » چه کسی است؟
2) در عبارت داده شده چه آرایه ی ادبی به کار رفته است؟
« اشک به چشم های نیک دوید»
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) مفهوم کلّی جمله ی داده شده را بیان کنید.
« صورت نیک از خوشحالی گُل انداخت.»
پاسخ پرسش های درس دهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) بچّه ای به این کوچکی و خردسالی چه افکار بزرگی در سر دارد!
2) نتوانست سخن بگوید ، به حالت گریه افتاد و چشمانش پر از اشک شد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- کهنه ، دست دوم 2- تکبّر و غرور ، با ناز سخن گفتن 3- گرفته و اخمو
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- زمانی که پدر نتوانست اختلاف بین آن ها و مادر را به طور مسالمت آمیزی حلّ وفصل کند.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- رابرت زاکس 2- جان بخشی و کنایه
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- نیک بسیار خوشحال شد.
   درس یازدهم : مسافر / فردوسی /قطرات سه گانه / پروردگار
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مرا مشّاطه ی صبح و زینت بخش ریاحین و ازهار می نامند.
2) بی نوایی و تنگ چشمی را از دلم ریشه کن ساز و از بیخ و بُن برکن.
3) ای کِشتی تندروِ خیالِ من ! همین جا لنگر انداز.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) در برابر گُستاخ زانوی دنائت خم نکنم .
2) دیگر در آن ذی حیاتی نفس نمی کشد.
3) قدرتی به من بخشا تا روح خود را از تعلّق به جیفه های ناچیز روزگار بی نیاز کنم.
4) راه هزار ساله را در دل افلاک می پیمایند تا به سر منزل غایی سفر خود برسند.
5) مرا مشّاطه ی صبح و زینت بخش ریاحین و اَزهار می نامند.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در قطعه ی مسافر شاعر به کجا سفر می کند؟
2) با توجه به « قطعه ی مسافر» راهگذر چه کسی است؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) نویسندگان آثار زیر را بنویسید.
الف ـ قطرات سه گانه                     ب ـ مسافر
2) کدام شاعر معاصر ایرانی از شعر « قطرات سه گانه»ی «تریللو» تأثیر پذیرفته است؟
3) نوشته های کوتاه که هم چون شعر از تخیّل لبریزند و احساسات نویسنده را بیان می کند چه نامیده می شوند؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) منظور از عبارت مشخّص شده در جمله ی زیر چیست؟
«روزی هنگام سحرگاهان ربّ النوع سپیده دم از نزدیکی گل سرخ ِ شکفته ای می گذشت »
۲) در عبارت داده شده یک آرایه بیابید و واژه های سازنده ی آرایه  را مشخّص کنید.
    « اندکی نیرویم بخش تا بتوانم بار شادی ها و غم ها را تحمّل کنم.»
3) کدام گزینه برای عبارت « من دختر دریا و نماینده ی اقیانوس موّاجم» مناسب می باشد؟
الف ـ قطره ی اشک                  ب ـ قطره ی شبنم                          ج) قطره ی آب

پاسخ پرسش های درس یازدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) به من آرایشگر و زینت دهنده ی صبح و آرایشگر گل ها و گیاهانِ خوشبو می گویند.
2) فقر و حسادت را از دل من بیرون کن و آن را ریشه کن کن.
3) ای خیالِ تندرو و تیز رو ِ من! همین جا توقف کن.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- پستی ، ذلّت 2- موجود زنده 3- لاشه ، (در اینجا مال کم ارزش) 4- نهایی ، آخر 5- گُل ها
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- به آخر دنیا                           2- عقل و نیروی درونی شاعر
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف) تریللو                  ب)فریدریش شیللر                 2- پروین اعتصامی              3- قطعه ی ادبی
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- خورشید     2- شادی و غم => آرایه ی تضاد دارد ــ  شادی ها و غم ها به بار تشبیه شده اند: 
      شادی ها و غم ها  =>مشبّه   ــ    بار => مشبّه به ( تشبیه دارد)                   3- (ج)قطره ی آب
درس دوازدهم : از کعبه گشاده گردد این در... (مثنوی لیلی ومجنون)
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) گفتند به اتّفاق یک ســـر                 کز کعبه گشاده گردد این در
2) چون رایتِ عشق آن جهان گیر           شد چون مه لیلی آسمان گیر
3) چون موسم حج رسید برخاست            اُشترطلبید و محمل آراست
4) بیچارگی ورا چو دیدند                 در چاره گری زبان کشیدند
5) خویشان همه در نیاز با او           هر یک شده چاره ساز با او
6) آمد سوی کعبه سینه پُر جوش             چون کعبه نهاد حلقه در گوش
7) گرچه ز شرابِ عشق مستم                 عاشق تر از این کنم که هستم
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- بنشاند چو ماه در یکی مهد.                2- اُشتر طلبید و محمل آراست.
3- چون رایتِ عشق آن جهان گیر                  شد چون مه لیلی آسمان گیر
4- گو یا رب از این گزاف کاری                  توفیق دهم به رستگاری         5- کز عشق به غایتی رسانم
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مجنون در جوار کعبه از خداوند چه خواست؟
2) کدام یک از ابیات زیر « از خود گذشتگی» مجنون را نشان می دهد.
الف ـ از عمر من آن چه هست بر جای                  بستان و به عمر لیلی افزای
ب ـ گویند ز عشـــق کن جدایی                   این نیست طریق آشــنایی
3) در شعر « از کعبه گشاده گردد این در» کدام ویژگی شعر غنایی دیده می شود؟
4) بیت « از عمر من آن چه هست بر جای              بستان و به عمر لیلی افزای» بیانگر کدام کار مجنون است؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) از پنج گنج نظامی ، دو مثنوی نام ببرید.
2) معروف ترین سراینده ی داستان های بَزمی در ادب پارسی کیست؟
3) پدید آورنده ی آثار زیر کیست؟
الف ـ هفت پیکر                ب ـ لیلی و مجنون
4) آثار کدام شاعر تا به امروز مورد تقلید شاعران ایرانی، هندی و تُرک قرار گرفته است؟
5) کدام گونه ی ادبی با زبانی نرم و لطیف با استفاده از معانی عمیق و باریک به بیان احساسات شخصی انسان می پردازد؟
6) در بیت « فرزند عزیز را به صد جهد             بنشاند چو ماه در یکی مهد » مشبّه و مشبّه به را مشخّص کنید.
7) نویسنده ی هر یک از آثار زیر را بنویسید.
الف ـ گُلشن راز                  ب ـ اسکندرنامه                      ج ـ با کاروان حلّه
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) با توجه به ابیات زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
1. چون رایت عشق آن جهان گیر              شد چون مه لیلی آسمان گیر
2. برداشته دل زِ کار او بخت                     درماند پدر به کار او سخت
3. خویشان همه در نیاز با او                    هر یک شده چاره ساز با او
4. بیچــارگی ورا چو دیدند                        در چاره گری زبان کشیدند
5. گفتند به اتّفاق یک ســـر                  کز کعبه گشاده گردد این در
6. حاجت گه جمله ی جهان اوست             محراب زمین و آسمان اوست
الف ـ مفهوم کنایی آسمان گیر شدن در بیت اول چیست؟
ب ـ منظور از « او» در بیت دوم و ششم چه چیز هایی است؟
ج ـ زبان در کشیدند در بیت چهارم یعنی چه؟
دـ این شعر در چه قالبی سروده شده است؟
2) در بیت زیر مفهوم کلّی مصراع اوّل چه می باشد؟
« از جای چو مار حلقه برجست                در حلقه ی زلف کعبه زد دست»
پاسخ پرسش های درس دوازدهم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) همگی با هم گفتند: این مشکل فقط در کعبه حل می شود.(مجنون باید به خانه ی خدا برود ،مشکل او آنجا برطرف می شود.)
2) وقتی که عشق مجنون به لیلی مانند زیبایی لیلی ، زبانزد و معروف شد.
3) هنگامی که ماه حج فرا رسید ، پدر مجنون برای مسافرت به حج آماده شد.
4) هنگامی که درماندگی و عجز و ناتوانی او را دیدند، برای یافتن راه چاره به گفتگو پرداختند.
5) همه ی اقوام وآشنایان برای یافتن راه چاره با او به همدردی و چاره گری پرداختند.
6) با دلی شکسته و سوزان به سوی کعبه آمد و به خانه ی کعبه متوسّل شد.
7) اگر چه از عشق لیلی سرمست و سرخوش هستم امّا تو مرا از این هم عاشق تر کن.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- محمل ، کجاوه 2- مهد، کجاوه => نشیمن گاهی که روی چهار پا می گذارند تا زنان و بیماران بر آن بنشینند.
3- پرچم ، علم ، بیرق ـ معروف شد 4- بیهودگی 5- درجه ، مقام ، نهایت
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- او را عاشق تر کند و باقی مانده ی عمرش را به عمر لیلی بیفزاید. 2- (الف) 3- بیان احساسات شخصی و عاشقانه
4- ازخودگذشتگی و جانفشانی مجنون
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- لیلی و مجنون ـ خسرو وشیرین 2- نظامی گنجه ای 3- الف) نظامی گنجه ای ب) نظامی گنجه ای
4- نظامی گنجه ای 5- ادبیات غنایی 6- فرزند عزیز => مشبّه          ـ      ماه => مشبّه به
7- الف ـ گلشن راز( شیخ محمود شبستری)،ب ـ اسکندرنامه ( نظامی) ،ج ـ با کاروان حلّه ( عبدالحسین زرّین کوب)
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف) زبانزد و مشهور شدن      ب)مجنون ـ خداوند       ج)به گفتگو پرداختند       د) در قالب (مثنوی)
2- سریع و چابک از جایش بلند شد.
درس سیزدهم : در امواج سند
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) شبی را تا شبی با لشکری خُرد               ز تن ها سر ز سرها خود افکند
2) زِ سُمّ اسب می چرخید بر خاک               بِسان گوی خون آلود سـرها
3) به خوناب شفق در دامنِ شام                 به خون آلوده ایران ِکهن دید
4) بدان شمشیر تیزِ عافیتْ سوز                 در آن انبوه کارِ مرگ می کرد
5) به فرزندان و یاران گفت چنگیز              که گر فرزند باید ، باید این سان
6) به پاس هر وجب خاکی از این مُلک          چه بسیار است آن سرها که رفته
7) از آن این داستان گفتم که امروز              بدانی قدر و بر هیچش نبازی
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) در آن سیماب گون امواج لرزان             خیال تازه ای در خواب می دید
2) به آتش های تُرک و خون تازیک
3) ز تن ها سر ز سرها خود افکند
4) ز مستی بر سر هر قطعه ز ین خاک                خدا داند چه افسرها که رفته
5) به مغرب سینه مالان قرص خورشید                نهان می گشت پشت کوهساران
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت « در آن دریای خون در قرص خورشید             غروب آفتاب خویشتن دید »منظور از « دریای خون» چیست؟
2) مفهوم مصراع « بنای زندگی بر آب می دید» چیست؟
3) مفهوم مصراع « چو موی خویشتن در تاب رفتند» چیست؟
4) در بیت « به آتش های تُرک و خون تازیک              ز رود سند تا جیحون نشیند » منظور از کلمه ی مشخّص شده چیست؟
5) در بیت « در آن دریای خون در دشت تاریک             به دنبال سر چنگیز می گشت» منظور از « دریای خون» چیست؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مشبّه و مشبّه به را در مصراع زیر بیابید.
« زِ سُمّ اسب می چرخید بر خاک                بِسان گوی خون آلود سـرها»
2) چهار پاره در ایران از چه دوره ای رواج یافت ؟ یک شاعر چهارپاره سرا که شعر در قالب چهارپاره سروده ، نام ببرید.
3) در بیت « نهان می گشت روی روشن روز           به زیر دامن شب در سیاهی» دو آرایه ی ادبی مشخّص کنید.
4) منظور از « گردی زعفران رنگ » در بیت زیر چیست؟
 « فرو می ریخت گردی زعفران رنگ              به روی نیزه ها و نیزه داران»
5) دو موضوع قالب چهارپاره را نام ببرید.
6) در بیت زیر کدام کلمه در مفهوم استعاری به کار رفته است؟
« فرو می ریخت گردی زعفران رنگ                   به روی نیزه ها و نیزه داران»
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) در بیت « چو لشکر گرد بر گردش گرفتند                  چو کِشتی بادپا در رود افکند»
منظور از « بادپا» چیست؟
2) با توجه به بیت « در آن سیماب گون امواج لرزان                خیال تازه ای در آب می دید»
چرا امواج به سیماب تشبیه شده است؟
3) منظور از « سدّ روان » در بیت « از آن سدّ روان در دیده ی شاه              ز هر موجی هزاران نیش می رفت » چیست؟
4) با توجه به ابیات زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
1. به مغرب سینه مالان قرص خورشید                   نهان می گشت پشت کوهساران
2. فرو می ریخت گَردی زعفران رنگ                به روی نیزه ها و نیزه داران
3. ز رُخسارش فرو می ریخت اشکی                بنای زندگی بر آب می دید
4. در آن سیماب گون امواج لرزان                 خیال تازه ای در آب می دید
الف ـ در بیت اول کدام واژه دارای آرایه ی ( جان بخشی (تشخیص))است؟
ب ـ منظور از گَردی زعفران رنگ در بیت دوم چیست؟
ج ـ « بنای زندگی بر آب می دید » یعنی چه؟
د ـ چرا در بیت چهارم امواج لرزان به سیماب تشبیه شده است؟
هـ ) این شعر در چه قالبی سروده شده است؟
پاسخ پرسش های درس سیزدهم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در طول یک شبانه روز سربازان زیادی را از دشمن کُشت.
2) سر بریده شده ی سربازان مانند یک توپ خونین روی خاک زیر سمّ اسب ها می چرخید.
3) جلال الدین خوارزمشاه به سرخی شفق نگاه می کرد و ایرانی خونین و ویران را تصّور می کرد.
4) با آن شمشیر تیز و کُشنده ی خود در میان سپاه مغول کار مرگباری انجام می داد.
5) چنگیز به فرزندان و یارانش گفت: فرزند واقعی باید این گونه شجاع و دلیر باشد.
6) به خاطر هر وجب از خاک وطن انسان های زیادی جان خود را فدا کرده اند.
7) این داستان را به این خاطر گفتم که تو امروز قدر وطن را بدانی و آن را خوار نشمری.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- جیوه 2- غیر تُرک( در اینجا یعنی => ایرانی) 3- کلاه خود، کلاه جنگی 4- تاج( در اینجا => پادشاه) 5- سینه خیز ، آرام آرام
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- قرص سرخ رنگ خورشید به هنگام غروب 2- زندگی خود را نابود شده و بر باد رفته می دید. 3- بسیار ناراحت و نگران شدند.
4- حمله ی تُرکان مغول 5- خون زیادِ کُشته شدگان در میدان نبرد.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- مشبّه => ســرها ـــ   مشبّه به => گوی             2- پس از مشروطه ـ فریدون مشیری
3- روز وشب => تضاد و طباق / روی روشن روز و دامن شب => جان بخشی (تشخیص) 4- نور زرد رنگ خورشید
5- غنایی و اجتماعی 6- گردی زعفران رنگ
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- اسب تندرو و چابک 2- از نظر بی قراری و سفیدی 3- رود سند که مانعی برای جلال الدینِ خوارزمشاه بود.
3- الف ـ سینه مالان قرص خورشید
ب ـ نور زرد رنگ خورشید
ج ـ زندگی خود را بر باد رفته می دید.
د ـ از نظر بی قراری و رنگ سفیدی موج 
هـ ـ چهارپاره
درس چهاردهم : هنرو سخن / کدام قبله / متاع جوانی
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر و نثر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) هر آن سرگرانی که من کردم اوّل              جهان کرد از آن بیشتر سرگرانی
2) سخن نه بر جایگاه ، اگر چه خوب باشد زشت نماید.
3) از سخن بی فایده دوری گزین که سخن بی سود ، همه زیان باشد و سخنی که از او بوی دروغ آید و بوی هنر نیاید ناگفته بهتر.
4) مبر طاعت نفس شهوت پرست              که هر ساعتش قبله ی دیگر است
5) و از این جمله آن چه دیگر جانوران را هست نه بر این جمله است که آدمی راست.
6) بدان که مردمِ بی هنر مادام بی سود باشد چون مُغیلان که تن دارد و سایه ندارد.
7) بگفت اندر این نامه حرفی است مبهم               که معنیش جز وقت پیری ندانی
8) بزرگی ، خرد و دانش راست نه گوهر و تخمه را.
9) جهد کن که اگر چه اصیل و گوهری باشی ، گوهر تن نیز داری که گوهر تن از گوهر اصل بهتر بود.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- چون مُغیلان که تن دارد و سایه ندارد. 2- بدان که مردم بی هنر مادام بی سود باشد.
3- زفان را به خوبی و هنر آموختن خو کن. 4- پنج ظاهر چون سمع و بصر و شمّ و لمس و ذوق
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) منظور از « گوهر تن» در عبارت « جهد کن که اگر چه اصیل و گوهری باشی ،گوهر تن نیز داری» چیست؟
2) در جمله ی داده شده چه چیزی به مُغیلان تشبیه شده است؟
3) « مردمِ بی هنر مادام بی سود باشد چون مُغیلان که تن دارد و سایه ندارد. »
4) در مصراع داده شده چه واژه ای استعاره از جوانی است؟ « از آن برد گنج مرا دزد گیتی .....»
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت زیر کدام کلمه در مفهوم استعاری به کار رفته است؟
« مَتاعی که من رایگان دادم از کف                تو گر می توانی مده رایگانی»
2) شکل هندسی زیر مربوط به کدام قالب شعری است؟
ــــــــــــــــــــــ      ـــــــــــــــــــــ
ــــــــــــــــــــــ      ـــــــــــــــــــــ

ــــــــــــــــــــــ      ـــــــــــــــــــــ


هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) منظور شاعر از « متاع» در بیت زیر چیست؟ 
« مَتاعی که من رایگان دادم از کف            تو گر می توانی مده رایگانی»
2) در بیت « از آن بُرد گنج مرا دزدِ گیتی            که در خواب بودم گهِ پاسبانی» منظور از « گنج» چیست؟
3) با توجه به عبارت « جز خوبی گفتن زفان را عادت مکن ،که زفان تو دایم همان گوید که تو او را بر آن داشته باشی»
زبان انسان چه چیزی را می گوید؟
4) با توجه به ابیات زیر به پرسش ها پاسخ دهید:
1. بگفت اندر این نامه حرفی است مبهم            که معنیش جز وقت پیری ندانی
2. جوانی نکو دار کاین مرغ زیبا                 نماند در این خانه ی استخوانی
3. از آن بُرد گنجِ مرا دزدِ گیتی                   که در خواب بودم گهِ پاسبانی
الف ـ منظور از « نامه» در بیت اول چیست؟
ب ـ « خانه ی استخوانی» چه مفهومی دارد؟
ج ـ شاعر علّت ربوده شدن گنج (جوانی) را چه می داند؟
5) با توجه به ابیات زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
1. جوانی نکو دار کاین مرغ زیبا                 نماند در این خانه ی استخوانی
2. مَتاعی که من رایگان دادم از کف            تو گر می توانی مده رایگانی»
3. هر آن سرگرانی که من کردم اوّل             جهان کرد از آن بیشتر سرگرانی
4. از آن بُرد گنج مرا دزدِ گیتی               که در خواب بودم گهِ پاسبانی
الف ـ کلمات قافیه در بیت اوّل و دوم کدامند؟
ب ـ در بیت اوّل یک استعاره پیدا کنید.
ج ـ در بیت چهارم ، گنج استعاره از چیست؟
د ـ مفهوم کلّی بیت دوم چیست؟
پاسخ پرسش های درس چهاردهم
الف) بیان معنی شعر و نثر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) هر چه در این دنیا غرور وتکبّر ورزیدم ، دنیا بیش تر با من لجاجت کرد(بیش تر با من ناسازگار شد. )
2) سخن بی جا اگر خوب هم باشد ، زشت به نظر می آید.
3) از سخن بی فایده دوری کن ، زیرا سخن بی فایده پر از ضرر و زیان است و سخنی که دروغ باشد و خوب نباشد نگفتنش بهتر است.
4) از نفس زیاده خواه و زیاده طلب پیروی نکن ، زیرا هر لحظه تو را به سویی می کشد.
5) و از این همه آن چه جانوران دیگر دارند اینگونه نیست که انسان دارد.
6) بدان که انسان بی فضیلت و بی هنر همیشه بی فایده باشد مانند خارشتر که ساقه(جسم) دارد و سایه ندارد.
7) پیر گفت: پیری در زندگی مانند یک حرف و سخن مبهم و گنگ است و معنی آن را فقط در پیری می فهمی.
8) بزرگی به عقل و علم انسان است نه به اصالت خانوادگی و نژاد.
9) سعی کن که هر چند با اصالت هستی ، فضیلت نیز داشته باشی ؛ چراکه دانش و فضیلت از اصالت خانوادگی بهتر است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- خارشتر 2- همیشه 3- زبان 4- بویایی
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- خرد و علم و دانش 2- انسان بی هنر و فضیلت 3- گنج
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- متاع => استعاره از جوانی
2- قطعه => شعری که فقط ابیات زوج آن قافیه دارند.و موضوع آن پند و اندرز است. مانند شعر متاع جوانی
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- جوانی 2- جوانی 3- چیزی که ما زبان خود را به آن عادت بدهیم .
4- الف ـ زندگی در پیری ب ـ بدن انسان ،قفسه ی سینه ج ـ در غفلت و بی خبری به سر بردن در جوانی
4- الف ـ استخوانی ، رایگانی ب ـ مرغِ زیبا => استعاره از جوانی    ج ـ جوانی
د ـ من جوانی ام را ارزان و آسان از دست دادم تو قدر جوانی خودت را بدان.
درس پانزدهم : فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) چنان نباشیم که خود را فقط تن بینگاریم.
2) باید بتوانیم با حفظ اعتدال از افراط و تفریط مصون بمانیم.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) کودک دوباره به سماجت گفت : چرا پادشاه برهنه است. 2) لباس زربفت عجیب خود را به تن کند.
3) از ترسِ تهمتِ حرام زادگی غریو شادی سر داده بودند. 4) لباس ، کرامتِ انسان را حفظ می کند.
5) وظیفه ی خود را خطیرتر از آن می بیند.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) « لباس پوست دوم انسان نیست ، خانه ی اول اوست.» چه مفهومی دارد؟
2) منظور از « لباس ِانسان پرچم کشور وجود اوست» چیست؟
3) منظور از « لباس می پوشد تا خود را بپوشد.» چیست؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- نویسنده ی کتاب « فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی» کیست؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1- در عبارت « لباس ِانسان پرچم کشور وجود اوست » آرایه ی تشبیه را بیابید و ارکان آن را نیز مشخّص کنید.
پاسخ پرسش های درس پانزدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) فقط به فکر تن و بدن خود نباشیم ،( فقط به بعد جسمانی و مادی خود توجه نکنیم.)
2) باید بتوانیم با میانه روی و اعتدال از زیاده روی و پس رفت در امان بمانیم.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- جسارت ، پُررویی ، گستاخی 2- زربافت ، قیمتی ، عالی 3- صدا ، آواز بلند 4- بزرگی ، شخصیّت 5- بزرگتر ، مهم تر
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- لباس نباید به گونه ای باشد که چون پوست به نظر آید و به نوعی بدن نما جلوه کند ،بلکه باید انسان در لباس احساس آرامش و
امنیّت کند.
2- لباس نشان دهنده ی فرهنگ و هویّت یک انسان است.
3- لباس می پوشد تا حرمت و حریم خود را حفظ کند و در امان نگه دارد.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- غلامعلی حداد عادل
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
مشبّه => لباس               مشبّه به => پرچم               وجه شبه => نشان دهنده ی فرهنگ وهویّت
درس شانزدهم : مسجد جلوه گاه هنر اسلامی
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) هنر معماری مفهومِ انتزاعی را با هدف انتفاعی در هم آمیخت.
2) در طول نسل ها و قرون ، در فاصله ی آفاق مختلف ، هنر اسلامی ملجئی پاک تر و نمایشگاهی امن تر از مسجد نداشته است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- هنر معماری ملجئی پاک تر و نمایشگاهی امن تر از مسجد نداشته است. 2- مساجد نزدیک بود به دارالاماره
3- صوفیه هم برای اعتکاف در مسجد خلوت می گزیدند. 4- حلقه های اذکار در مساجد تشکیل می یافت.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) تنوّع در شیوه ی معماری مساجد در کشورهای اسلامی ناشی از چیست؟
2) در صدر اسلام از مسجد چه استفاده هایی می شده است؟
3) چرا نویسنده مسجد را جلوه گاه هنر اسلامی می داند؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- نام نویسنده ی کتاب « با کاروان حلّه» چیست؟ 2- « بحر در کوزه» اثر کیست؟ 3- دو اثر از عبدالحسین زرّین کوب نام ببرید.
پاسخ پرسش های درس شانزدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) هنر معماری مفاهیم ذهنی و معنوی را با مفاهیم غیر معنوی و سودمند در هم آمیخت.
2) در طی زمان های گذشته و قرن های سابق و در کشورهای مختلف ، هنر اسلامی پناهگاهی پاک تر و امن تر از مسجد نداشته است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- پناهگاه 2- سرای حکومتی ، قصر حاکم ( پایتخت، مرکز حکومت)
3- گوشه نشینی ، نوعی از عبادت مؤمنان که چندین شب به طول می انجامد. 4- ذکر خدا را گفتن.( مجالس دعا)
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ناشی از آن است که ملل مختلف مسلمان ( تُرک ، فارس و عرب) هر کدام نوعی از هنر خود را در معماری مساجد به کار برده اند.
2) ذکر خدا را گفتن( مجالس دعا)، تجمّع ، راز و نیاز با خدا ، عبادت ، اعتکاف.
3) زیرا در مسجد می توان انواع هنرهای اسلامی مانند: خط ، نقّاشی ، کاشی کاری و معماری را مشاهده کرد.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- عبدالحسین زرّین کوب 2- عبدالحسین زرّین کوب
3- نقد ادبی ، با کاروان حلّه ، بحر در کوزه ، سرّ نی، بامداد اسلام (دو مورد کافی است. )

درس هفدهم : کلاس نقّاشی
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) گریزی رندانه زد که به سود اسب انجامید.
2) معلّم در بیرنگ اسب حرفی به کارش بود.
3) معلّم رنگ را نگارین می ریخت.
4) گریزی رندانه زد.
5) خَلفِ صدقِ نیاکانِ هنرور ِخود بود.
6) پی بردیم راه دست خودش هم نیست.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- معلّم از مخمصه رسته بود. 2- دست معلّم از وقب حیوان روان شد.
3- معلّم مشوّش بود. 4- از یال و غارب به زیر آمد ، و از پستی پشت گذشت.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) کشیدن چه قسمتی از اسب برای معلّم مشکل بود ، او برای حل مشکل خود چه چاره ای اندیشید؟
2) چند اصطلاح نقّاشی را که سهراب سپهری در متن درس آورده است ، بنویسید.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- اتاق آبی از کیست؟                      2- دو ویژگی مهم شهر سهراب سپهری را بنویسید.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) با توجه به عبارت های زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
« زنگ نقاشی دل خواه و روان بود . خشکی نداشت ، معلّم دور نبود ، صورتک به رو نداشت ، نقش بندی اش دلگشا بود . در پیچ و تاب عرفانی اسلیمی آدم چه کاره بود؟»
الف ـ متن بالا از کدام کتاب انتخاب شده و مؤلف آن کیست؟
ب ـ مفهوم عبارت های داده شده را بنویسید.
1- معلم صورتک به رو نداشت.
2- نقش بندی اش دلگشا بود.
ج ـ یک واژه را در متن بیابید که به صورت ممال نوشته شده است.
د ـ مفهوم کلّی « معلّم دور نبود» را بیان کنید.
2) با توجه به عبارت های زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
« زنگ نقّاشی دل خواه و روان بود ، خُشکی نداشت . به جد گرفته نمی شد . خنده در آن روا بود . معلّم دور نبود. صورتک به رو نداشت. « صاد» معلّم ما بود . آدمی افتاده و صاف. کارش نگار نقشه ی قالی بود و در آن دستی نازک داشت. نقش بندی اش دل گشا بود و رنگ را نگارین می ریخت... معلّم مرغان را گویا می کشید: گوزن را رعنا رقم می زد ، سگ را روان گرته می ریخت ،امّا در بیرنگ اسب حرفی به کارش بود.
الف ـ منظور از « صورتک به رو نداشت» در عبارت فوق چیست؟
ب ـ « دست داشتن» در عبارت « در آن دستی نازک داشت.» یعنی چه؟
ج ـ « گَرته برداری» یعنی چه؟
د ـ مشکل معلّم در چه بود؟
پاسخ پرسش های درس هفدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در نقّاشی با زیرکی ، حیله و تدبیری انجام داد که به نفع اسب تمام شد.
2) معلّم در نقّاشی بیرنگ( طرح اولیّه) اسب مشکل داشت.
3) معلّم رنگ را هنرمندانه به کارمی برد.
4) تدبیری زیرکانه به کار برد.
5) جانشین راستین اجداد هنرمند خود بود(کاملاً از اجداد هنرمند خود در نقّاشی پیروی می کرد.)
6) فهمیدیم که خودش هم در این کار مهارت ندارد. (کنایه)
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- گرفتاری ، مشکل 2- هر فرورفتگی اندام مانند گودی چشم 3- پریشان ، نگران ،آشفته 4- میان دو کتف
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- مچ و سم ـ سبزه زاری کشید و پاهای اسب را در آن قرار داد. 2- صورت گری ، گرته برداری ، بی رنگ ، نگارین.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- سهراب سپهری 2- ساده و بی آلایش و لبریز از مفاهیم عرفانی.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- الف ـ اتاق آبی ، سهراب سپهری ب ـ 1- قیافه ی جدّی به خود نمی گرفت 2- نقّاشی اش جذّاب و دل نشین بود.
ج ـ اسلیمی د ـ معلّم صمیمی و مهربان بود.
2- الف ) ظاهر سازی نمی کرد ب)مهارت داشت ج) طراحی تصویر با خاکه ذغال د) در طراحی اسب مشکل داشت
درس هجدهم : مشروطه ی خالی / ناله ی مرغ اسیر
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر و نثر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ستاره مان از اول مطابق نیامد.
2) یک دفعه سی و سه بندم به تکان افتاد.
3) الهی! همیشه نان سواره باشد و او پیاده.
4) حالا بعد از دو سال تازه سر حرف من افتاده اند.
5) مُرده شور کمال و معرفتت را ببرد با این حرف زدنت.
6) خانه ای کاو شود از دستِ اَجانب آباد                 ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحَزَن است.
7) بعد از یک سال عرض و عرض کشی مرا به این آتش انداخت.
8) جامه ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن              بِدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- با شریک الملک بابام برود مرافعه. 2- مشروطه یعنی آسایش رعیّت. 3- شأن مقنّن بالاتر از آن است که به قانون عمل کند.
4- درست دقّت کردند، اما در چه؟ در عِظَم بطن.
5- ناله ی مرغ اسیر این همه بهر وطن است              مَسلک مرغ گرفتار وطن همچو من است.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) چرا در متن درس ، نویسنده اصرار می ورزد که مردم ، وکیل تعیین نکنند؟
2) به دو مورد از باورهای عوام که در متن درس آمده است ، اشاره کنید.
3) منظور از مرغ اسیر در بیت زیر چیست؟
« ناله ی مرغ اسیر این همه بهر وطن است                  مسلک مرغ گرفتار وطن همچو من است»
4) برای واژه ی « همّت» دو هم خانواده بنویسید.
5) برای واژه ی « مسلک» دو هم خانواده بنویسید.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) کاربرد واژگان و ترکیبات عربی در دوره ی مشروطه چگونه است؟
2) ادبیات دوره ی مشروطه از نظر مضمون چگونه است؟
3) ویژگی زبان شعر و نثر در دوره ی مشروطه را بیان کنید.
4) این عبارت درباره ی کیست؟
« شاعر و تصنیف ساز معروف مشروطه که صدایی خوش داشت و به همین دلیل مورد توجه مظفرالدین شاه قرار گرفت.»
5) مقالات سیاسی ـ انتقادی دهخدا با چه نامی و با چه امضایی در روزنامه صور اسرافیل چاپ می شد؟
6) از نظر مضمون در شعر و نثر دوره ی مشروطه چه مسائلی بازگفته می شود؟
7) ارزشمندترین اثر دهخدا چه نام دارد؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) عبارت « همیشه نان سواره باشد و او پیاده» به چه معناست؟
2) عبارت « چرا هیچ کدام مثل تو و بابام ، شب و روز به جان هم نمی افتند.» کنایه از چیست؟
3) در عبارت « بعد از یک سال عرض و عرض کشی مرا به این آتش انداخت» عبارت مشخّص شده کنایه از چیست؟
4) « حالا بعد از دو سال تازه سر حرف من افتاده اند» یعنی چه؟
پاسخ پرسش های درس هجدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) از اول با هم تفاهم وتوافق نداشتیم .
2) بسیار متعجّب و ناراحت شدم و لرزه بر بدنم افتاد.
3) الهی! همیشه فقیر و بی چیز باشد.
4) حالا بعد از دو سال متوجّه حرف های من شده اند(حرف هاب مرا فهمیده اند.)
5) این گونه که تو حرف می زنی ، کمال و معرفتت بسیار کم و ناچیز است.
6) کشوری که به دست بیگانگان آباد می شود ، ویران ماندنش بهتر است. زیرا چنین کشوری، محل غم و اندوه خواهد بود.
7) بعد از یک سال مرتّب شکایت به دادگاه بردن مرا گرفتارکرد.
8) لباسی را که در راه آزادی وطن خونین نشود ، باید پاره کرد. زیرا برای بدن ننگ است و ارزش آن از کفن کم تر است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- دادگاه ، حل اختلاف 2- مردم زیردست و طبقه ی پایین جامعه 3- قانون گذار 4- بزرگی شکم 5- راه و روش
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- زیرا او می داند که مردم هنوز معنی واقعی وکیل را نمی دانند و فریفته ی ظاهر آن هستند.
2- الهی! نان همیشه سواره باشد و او پیاده ـ مطابق نیامدن ستاره 3- خود شاعر 4- اَهم ، مهم 5- سالک ، سلوک
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- ترکیب ها و واژه های ناآشنای عربی کم تر می شود. 2- واقعیات زندگی و مسائل سیاسی و اجتماعی بازگفته می شود
3- ساده تر و به زبان مردم کوچه و بازار نزدیک تر می شود. 4- عارف قزوینی
5- با نام « چرند و پرند» و با امضای « دخو» 6- واقعیات زندگی و مسائل سیاسی و اجتماعی
7- لغت نامه ی فارسی
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- یعنی همیشه گرسنه و فقیر باشد. 2- یعنی هر روز دعوا و مرافعه دارند.
3- شکایت کردن 4- یعنی تازه حرف مرا فهمیده اند.

درس نوزدهم : حاکم و فرّاشان / مرغ گرفتار
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر و نثر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) کُنج ویرانه ی زندان شد اگر سهمِ بهار                  شُکر آزادی و آن گنج خداداد کنید
2) بیستون بر سر راه است مباد از شیرین                  خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید
3) بیست نفر سوار با تیپ می آیند.
4) آشیان منِ بیچاره اگر سوخت چه باک                فکر ویران شدن خانه ی صیاد کنید
5) یاد از این مرغ گرفتار کنید ، ای مرغان             چون تماشای گل و لاله و شمشاد کنید
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- حاکم جیره و مواجب این همه جمعیّت را از کجا می دهد؟ 2- هرگاه از دهات اطراف عریضه چی بیاید.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) اصطلاح « به روی بزرگوار خود نیاورده» کنایه از چیست؟ معادل امروزی آن را بنویسید.
2) جمله ی « آن طرفش را فرّاشان می دانند و چوب دستی های آنان» یعنی چه؟
3) در بیت زیر منظور از « گنج خداداد» چیست؟
« کُنج ویرانه ی زندان شد اگر سهمِ بهار                  شُکر آزادی و آن گنج خداداد کنید»
4) پسوند « باشی» در تُرکی چه معنی دارد؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مَلک الشّعرای بهار ، قصیده را به چه سبْکی می سرود؟
2) « سیاحت نامه ی ابراهیم بیگ» از کیست؟
3) جان مایه ی اشعار بهار چه موضوعاتی هستند؟
4) غزل اجتماعی در چه دوره ای در ایران رواج یافت؟ چند شاعر از این دوره نام ببرید.
5) کدام گونه ی ادبی با زبانی نرم و لطیف ، با استفاده از معانی عمیق و باریک به بیان احساسات شخصی انسان می پردازد؟
6) کدام قالب شعری است که قافیه در مصراع نخست و تمام مصراع های زوج آن رعایت می شود و موضوع این شعر معمولاً بیان عواطف و احساسات است؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) در بیت زیر منظور از صیاد کیست؟
« آشیان منِ بیچاره اگر سوخت چه باک              فکر ویران شدن خانه ی صیاد کنید»
2) مفهوم کلّی بیت زیر چه می باشد؟
« گر شد از جور شما خانه ی موری ویران             خانه ی خویش محال است که آباد کنید»
پاسخ پرسش های درس نوزدهم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) اگر چه از آزادی فقط گوشه ی زندان نصیب من شده ، امّا شما به خاطر نعمت آزادی شکر گزار باشید.
2) سر راهتان کوه بیستون قرار دارد ، مبادا از شیرین حرفی بزنید و دل فرهاد را غمگین کنید. (مبادا از دشواری های راه رسیدن به آزادی حرفی بزنید و موجب ناامیدی مبارزان شوید.)
3) بیست نفر سواره با نظم و ترتیب نظامی می آیند.
4) اگر خانه ی منِ بیچاره ویران شد ، باکی نیست ، شما به فکر ویران کردن خانه ی دشمن باشید./( تباه شدن زندگی من مهم نیست ، در اندیشه ی مبارزه با ستم گران باشید.)
5) ای دوستان وقتی که در باغ و بوستان گل ها را تماشا می کنید ، از منِ گرفتار و اسیر هم یادی کنید.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- حقوق ، مستمری 2- شاکی ، شکایت کننده
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- بی توجهی کردن ، توجه نکردن ـ معادل امروزی آن « انگار نه انگار» است.
2- یعنی در صورت نافرمانی نگهبانان تو را با چوب دستی تنبیه خواهند کرد. 3- آزادی 4- رئیس و سرپرست
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- سبک خراسانی 2- زین العابدین مراغه ای 3- آزادی و وطن
4- عصر مشروطه ـ محمّد تقی بهار ، عشقی ، عارف قزوینی ، فرّخی یزدی 5- ادبیات غنایی 6- غزل
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- دشمن ، ستمگران
2- کسی که ظلم می کند ، ظلم خواهد دید.( اگر به مردم ظلم کنید ، نخواهید توانست که کشور خود را آباد کنید.)
درس بیستم : سفر به بصره / پرستو در قاف
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مردِ پارسی هم تنگ دست بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمّتی کند.
2) سه ماه بود که موی سر باز نکرده بودیم.
3) و آن چه آن اعرابی کِرای شتر بر ما داشت ، به سی دینار ، هم این وزیر بفرمود تا بدو دادند و مرا از آن رنج آزاد کردند.
4) ما را به اِنعام و اکرام به راه دریا گسیل کرد ، چنان که در فِراغ به پارس رسیدیم.
5) تا بر رُقعه ی من اطّلاع یابد ، قیاس کند که مرا اهلیّت چیست؟
6) از برهنگی و عاجزی به دیوانگان ماننده بودیم.
7) باشد که ما را دَمکی زیادت تر در گرمابه بگذارد.
8) شوخ از تن خود باز کنیم.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- تا مردم بدانند که به شدّتی که از روزگار پیش آید ، نباید نالید.
2- هر که در مَسلخ گرمابه بود ، همه بر پای خاسته بودند.
3- به زبان تازی گفتم.                               4- مُکاری از ما سی دینار مغربی می خواست.
5- و پلاس پاره ای در پشت بسته از سرما.      6- چنان که هستی برنشین و نزدیک من آی.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) حرف « ک » در « خورجینک » به چه معنی است؟
2) جمله ی « می خواهم بحر را در کوزه ای بریزم» یعنی چه؟
3) معادل امروزی عبارت مقابل را بنویسید. الف ـ بخواستم رفت                 ب ـ در رویم
4) معادل امروزی « برنشین» و « چون از در رفتیم» را بنویسید.
5) چرا علیرضا قزوه نام سفرنامه ی خود را « پرستو » در قاف گذاشته است؟
6) ناصر خسرو از حوادثی که برایش پیش آمده ، چه استفاده ای می کند؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- نویسنده ی کتاب « پرستو در قاف » کیست؟
2- در عبارت زیر کدام آرایه ی ادبی موجود است؟
« کم کم شهر سفید پوش به استقبالمان می آید و من چقدر دوست دارم « بقیع» را ببینم.»
3- سفرنامه ی ناصر خسرو شامل چه مطالبی است؟
4- موضوع کتاب پرستو در قاف چیست؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) در عبارت زیر ، معنی قسمت مشخّص شده را بنویسید.
« چون از در رفتیم گرمابه بان و هر که در آن جا بودند ، همه بر پای خاستند و بایستادند.»
2) منظور از « خورشید علم» در عبارت زیر کیست؟
« در قبرستان بقیع ، آن سنگ سوّمی ، قبر خورشید علم است. »
3) منظور از عبارت مشخّص شده در جمله های زیر چیست؟
« بعد از آن که حال دنیاوی ما نیک شده بود و هر یک لباسی پوشیدیم.»
پاسخ پرسش های درس بیستم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مرد فارسی زبان فقیر بود و برای رسیدگی به امور مادی ما توانایی نداشت.
2) سه ماه بود که موی سرمان را اصلاح نکرده بودیم و به حمّام نرفته بودیم.
3) هرچه که آن مرد عرب به عنوان کرایه ی شترها از ما طلب داشت ، این وزیر امر کرد تا به او بپردازند و مرا از آن رنج و درد آزاد کنند.
4) ما را با احترام و بزرگواری به سوی دریا روانه کرد. چنان که با آسایش به پارس (ایران) رسیدیم.
5) هنگامی که نامه ی مرا ببیند ، خواهد فهمید که من چه جایگاه و فضل و دانشی دارم.
6) از برهنگی و ناتوانی به دیوانه ها شباهت داشتیم.
7) شاید که به ما زمان بیشتری بدهد که در حمّام باشیم.
8) بدن خود را از چرک و آلودگی پاک کنیم.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- رنج و زحمت 2- رَخت کَن 3- زبان عربی 4- کسی که چهارپایان را به کرایه می دهد. 5- پارچه ی کهنه و مُندرس 6- سوار شو
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- به معنی کوچک 2- یعنی می خواهم معانی و مفاهیم بزرگ را در یک جمله (یک مطلب کوتاه )بیان کنم.
3- الف) می خواستم بروم ب) داخل شویم 4- سوار شو ـ وقتی داخل شدیم
5- زیرا خودش(حاجی) را در مقابل کعبه مانند پرستویی کوچک تصوّر کرده و کعبه را مانند کوه قاف بزرگ و بلند مرتبه تصّور کرده.
1- او می گوید : انسان نباید از رحمت خدا ناامید شود و باید هنگام بلا، امیدوار به رحمت خدا باشد.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- علیرضا قزوه 2- جان بخشی یا تشخیص
3- شرح مسافرت ها ی او به سرزمین های اسلامی و شامل مشاهدات و ملاقات های وی و حوادثی است که در طول این سفرها رخ داده است. 4- سفرنامه ی حج
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- داخل شویم 2- امام باقر (ع) 3- وضع ظاهری و وضعیت مادّی.
درس بیست ویکم : زندگی من (زندگی هِلِن کلر که نابینا و ناشنوا بود)
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) والدینم سخت مغموم بودند ، زیرا تردید داشتند که من قابل تعلیم و تربیت باشم.
2) من می آموختم که چگونه پرندگان از مواهب طبیعت برخوردار می شوند.
3) تحصیل باید با فراغ بال و تأنّی صورت گیرد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- تحصیل باید با تحصیل باید با فراغ بال و تأنّی صورت گیرد.
2ـ  چگونه پرندگان از مواهب طبیعت برخوردار می شوند.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) جمله ی داده شده در مورد کدام نویسنده است؟
« زن نابینا و کرو لالی که با استعداد خود ، دنیا را به تحسین و اعجاب واداشت و در بیست و چهار سالگی به اَخذ درجه ی لیسانس از دانشگاه نایل آمد.»
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) منظور هلن کلر از جمله های « در این راه بارها به عقب می لغزیدم ، کمی جلو می رفتم ، سپس امیدوار می شدم.» چیست؟
2) نویسنده زندگی من ( هلن کلر)چه چیزهایی را برای خود نور خورشید و بهشت دانسته است؟

پاسخ پرسش های درس بیست ویکم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) پدر و مادرم بسیارغمگین بودند ، زیرا شک داشتند که توانایی آموزش و تربیت را داشته باشم.
2) من یاد گرفتم که چگونه پرندگان از نعمت های طبیعت بهره مند می شوند.
3) یادگیری باید با آسایش خیال و آهستگی و دقّت و تفکّر انجام گیرد.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- آهستگی 2- بخشش ها ، نعمت ها
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- هِلِن کلر
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- یعنی وقتی که با مشکلات رو به رو می شدم ، گاهی خسته می شدم و احساس شکست می کردم ، امّا دوباره امیدوار به کارم ادامه می دادم .
2- کتاب مانند نور خورشید و ادبیات ، بهشت موعود بود.
درس بیست ودوم : پیرمرد ، چشم مابود.
پرسش ها
الف) بیان معنی عبارت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) ازاین همه رفت و آمد به تنگ آمده بود.
2) شندرغازی از وزارت فرهنگ می گرفت.
3) مدّتی بود که پیرمرد افتاده بود.
4) در چنان بیغوله ای ،آشنایی غنیمتی بود.
5) توی جماعت بُر خورده بودم.
6) اصلاً با ادب شهر نشینی اُخت نشده بود.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- در چنان در چنان بیغوله ای ،آشنایی غنیمتی بود.        2- اصلاً با زندگی شهرنشینی اُخت نشده بود.
3- از قند و چای تا تره بار و بُنشن .               4- در این سفرهای هر ساله به جستجوی تسلّایی می رفت.
5- خانه ی پیرمرد پناهگاهی شده بود برای خیل جوانان.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) منظور از عبارت « هر چه بر او تنگ گرفتند ، کمربندِ خود را تنگ تر بست.» چیست؟
2) منظور از جمله ی « هم چون مروارید در دل صدف ، کج وکوله سال ها بسته ماند. » چیست؟
3) چرا همسر و فرزندان نیما از او گله داشتند؟
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) درس « پیرمرد چشم ما بود» ، نوشته ی کیست و موضوع آن درباره ی کیست؟
2) در عبارت « هرگز گمان نمی کردم که کار از کار گذشته باشد.» منظور از جمله ی مشخّص شده چیست؟
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) مفهوم عبارت مشخّص شده را بنویسید. « در چشم او که خود چشمِ زمانه ی ما بود ، آرامشی بود.»
2) مفهوم عبارت مشخّص شده را بنویسید.
« محل هنوز بیابان بود و خانه ها درست از سینه ی خاک بیرون آمده بودند
3) در جمله ی زیر ، عبارت مشخّص شده کنایه از چیست؟
« تازه فهمیدم که در زدن میراب نیست و شستم خبردار شد
4) با توجه به متن زیر به پرسش ها پاسخ دهید.
ـ « بار اول که پیرمرد رادیدم در کنگره ی نویسندگانی بود که خانه ی فرهنگ شوروی در تهران علم کرده بود ؛ دیگر شعرا کاری به کار او نداشتند. من هم که شاعر نبودم و توی جماعت بُر خورده بودم ، به همین طریق بود که دست آخر با حقارت زندگی هامان اُخت شد. هم چون مروارید در دل صدف کج وکوله سال ها بسته ماند.»
الف ـ منظور نویسنده از پیرمرد کیست؟
ب ـ علم کرده بود یعنی چه؟
ج ـ « توی جماعت بُر خورده بودم » به چه معناست؟
د ـ نویسنده ی این متن کیست؟
هـ ـ منظور نویسنده از جمله ی « هم چون مروارید در دل صدف ، کج وکوله سال ها بسته ماند. » چیست؟
پاسخ پرسش های درس بیست و دوم
الف) بیان معنی عبارت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) به خاطر رفت و آمد فراوان شاعران ناراحت شده بود.
2) حقوقِ کمی از وزارت فرهنگ می گرفت.
3) مدّتی بود که پیرمرد(نیمایوشیج)مریض شده بود.
4) در آن گوشه ی دور از مردم ، داشتنِ آشنا ،‌بسیار خوب بود.
5) به طور اتّفاقی در میان آن جمع قرار گرفته بودم.
6) اصلاً به زندگی در شهر عادت نکرده بود.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- کُنج ، گوشه ی دور از مردم . 2- مأنوس ، عادت کرده 3- خواروبار 4- آرامش یافتن ، بی غم بودن. 5- گروه ، عدّه.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- هرچه او را اذّیت کردند، بیشتر مقاومت کرد. 2- نیما، شاعر ارزشمندی بود . امّا در زمانه ی نابسامان ما ناشناخته ماند.
3- زیرا به وظایف پدری و شوهری خود عمل نمی کرد.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- جلال آل احمد ـ درباره ی نیمایوشیج(علی اسفندیاری)=> پدر شعر نو
 2- یعنی کار تمام شده بود ، به پایان رسیده بود.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- برای روزگار ما بسیار عزیر و گرانقدر بود.
2- خانه ها در زمین خاکی ساخته شده بودند.
3- فهمیدم ، متوجّه شدم ، با خبرشدم.
4- الف ـ نیماپوشیج ب ـ برپا کرده بود ، ‌برگزار کرده بود.
ج ـ بر حسب اتّفاق در میان آن جمع قرار گرفته بودم. د ـ جلال آل احمد
هـ ـ نیما با وجود ارزشمند بودنش ، در جامعه ی نابسامان ناشناخته ماند و کسی ارزش او را نفهمید.
درس بیست و سوم : مسافر / دیده ور / سروری / دریا / لاله ی آزاد
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) از خون رگ خویش است ، گر رنگ به رخ دارم              مشّـاطه نمی خواهد ، زیبایی رُخسارم
2) از جلوه ی سبز و سرخ ، طرح چمنی ریزم                      گشته است ختن صحرا از بوی دلاویزم
3) خــــدا آن ملّــتی را ســـروری داد                     که تقــدیرش به دست خویش بنوشت
4) ولی با من بــگو آن دیده ور کــیست                   که خــاری دید و احـوال چـمن گـفت
5) از سعی کسی منّت برخود نپذیرم من                   قید چمن و گلشن بر خویش نگیرم من
6) آبم نم باران است ، فارغ ز لب جویم                   تنگ است محیط آن جا ،‌در باغ نمی رویم
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1- در دشت مکان دارم ، هم فطرت آهویم. 2- قید چمن و گلشن بر خویش نگیرم من. 3- دو صد دانا در این محفل سخن گفت.
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) در بیت زیر ، لاله وارستگی خود را چگونه وصف کرده است؟
« بر فطرت خود نازم ، وارسته ضمیرم من              آزاده برون آیم ، آزاده بمیرم من»
2) مصراع « رانده ست جنونِ عشق از شهر به افسونم» یادآور کدام داستان است؟
3) در بیت زیر مسافر کیست و غربتش در چیست؟
« ولیکن کس ندانست این مسافر                    چه گفت و با که گفت و از کجا بود»
4) در بیت زیر از نظر شاعر « دیده ور »کیست؟
« ولی با من بگو آن دیده ور کیست                   که خاری دید واحوال چمن گفت »
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) « نوای کوهسار» اثر کیست؟
2) در مصرع « من لاله آزادم ، خود رویم و خود بویم » مشبّه و مشبّه به را مشخّص کنید.
3) متن داده شده درباره ی کدام نویسنده و شاعر است؟
« شاعر و متفکّر پاکستانی است و در استقلال پاکستان نقش مهمّی داشت.»
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) با توجّه به بیت زیر خداوند کدام ملّت را گرامی می دارد؟
« خــــدا آن ملّــتی را ســـروری داد                     که تقــدیرش به دست خویش بنوشت»
2) بیت زیر بیانگر چه مطلبی است؟
« بر ساقه ی خود ثابت ، فارغ ز مددکارم               نی در طلب یارم ، نی در غم اغیارم»
3) در مصراع زیر « رخت بربستن» کنایه از چیست؟
« چو رخت خویش بربستم از این خاک»
4) در بیت زیر مفهوم مصراع اوّل چیست؟
« چو رخت خویش بربستم از این خاک                    همه گفتند با ما آشنا بود»
5) با توجّه به بیت زیر خدا به چه ملّتی سروری می دهد؟
« خــــدا آن ملّــتی را ســـروری داد                    که تقــدیرش به دست خویش بنوشت»
6) در بیت زیر منظور از « خار» چیست؟
« ولی با من بگو آن دیده ور کیست                     که خاری دید واحوال چمن گفت »
پاسخ پرسش های درس بیست وسوم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) اگر رنگ من سرخ است به خاطر خونی است که در رگ هایم جاری است. زیبایی چهره ی من نیازی به آرایش آرایشگر ندارد.
2) با رنگ سرخ و سبز خود چمنی زیبا و دل انگیز می سازم ، از بوی دلاویز من صحرا خوشبو شده است.
3) خداوند به ملّتی سروری و بزرگی می بخشد که سرنوشت خودش را خودش تعیین می کند.
4) به من بگو چه کسی دیده ور(انسان حقیقت بین) است.یعنی بدی ها را می بیند ، ولی از خوبی ها سخن می گوید.
5) من نیاز به کمک و یاری کسی ندارم و به چمن و گلزار وابسته نمی شوم.
6) از نمِ باران می نوشم و به آب ِجویبار نیازی ندارم ، در باغ نمی رویم ، زیرا محیطِ باغ برای من تنگ است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- سرشت 2- وابستگی ، بند 3- مهمانی ، مجلس ( در اینجا دنیا ، جهان)
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- لاله ، آزاده زاده می شود(می رویَد)و آزاده می میرد و به هیچ کس وابسته و محتاج نیست. 2- داستان لیلی و مجنون
4- مسافر خود شاعر است و غربتش در این است که کسی او را نشناخت و معنی حرف هایش را نفهمید.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- محمد ابراهیم صفا.     2- مشبّه => من(شاعر) ـ مشبّه به => لاله      3- محمد اقبال لاهوری
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- ملّتی که روی پای خود بایستد ، تقدیرش را خود تعیین می کند.
2- یعنی به هیچ کس وابسته و محتاج نیستم.
3- رفتن ، کوچ کردن ، مردن
4- هنگامی که از این دیار و از این کشور کوچ کردم ، پس از مرگم همه گفتند: او را می شناختیم .
5- ملّتی را که سرنوشت خود را خودش تعیین کند و استقلال دارد.
6- مشکلات و سختی های جام
درس بیست و چهارم: تا هست عالمی ، تا هست آدمی (عبید رجب )
پرسش ها
الف) بیان معنی شعر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) زیب از بنفشه دارد و از نازبویْ بوی.
2) لفظی که از لطافتِ آن جان کند حضور.
3) نامش بَرم به اوجِ سَما می رسد سرم.
4) فارم چو صوت بلبل و دلبر چو آبشار.
5) چون ذرّه های نورِ بَصر می پرستمش.
6) کاین شیوه ی درّی تو چون دود می رود.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌
1) سرسان مشو عدو / قُبحی زمن مجو. 2) زیب از بنفشه دارد و از نازبوی بوی.
3) از تنگِ شکر است / قیمت تر و عزیزتر . 4) قُبحی زمن مجو. 5- فارم چو صوت بلبل و دلبر چو آبشار
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) مقصود از« لفظی که پیشِ هر سخنم آورد سجود» چیست؟
2) در ابیات زیر: شاعر ،زبان فارسی را به چه چیزهایی تشبیه کرده است؟
« نو نو طراوتی بدهد / چون سبزه ی بهار / فارم چو صوت بلبل و دلبر چو آبشار.»
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) عبارت داده شده در مورد کدام شاعر می باشد؟
« شاعر معاصر تاجیک است و شعرِ ( تا هست عالمی ، تا هست آدمی» از اوست.»
2) در ابیات زیر مشبّه و مشبّه به را مشخّص کنید.
« هر دم به روی من / گوید عدوی من / کاین شیوه ی درّی تو چون دود می رود.»
3) از شاعران فارسی زبان تاجیکستان یک شاعر نام ببرید.
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌
1) « صد مرد معتبر» در قطعه ی شعر زیر چه کسانی هستند؟
« نامش برم به اوجِ سَما می رسد سرم / از شوق می پرم / صد مردِ مُعتبر / آید برِ نظر.»
پاسخ پرسش های درس بیست وچهارم
الف) بیان معنی شعر: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1) زیبایی خود را از بنفشه و بوی خوش خود را از ریحان گرفته است.
2) الفاظ آن به لطافت جان و روح است.
3) وقتی نام آن (زبان فارسی) را می برم ، به خود افتخار می کنم.
4) هم چو آواز بلبل خوشایند و مانند آوای آبشار دلنواز است.
5) این زبان فارسی مانند دود درحال نابودی است.
ب) معنی واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌
1- سرگردان 2- زیبایی ـ ریحان 3- بار 4- زشتی 5- خوشایند(موافق طبع)
ج) خود آزمایی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- لفظی که هر سخن آن مرا وادار به ادای احترام می کند. 2- سبزه ی بهار ، صوت بلبل و آبشار.
د)دانش های ادبی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- عُبید رجب 2- شیوه ی دری تو => مشبّه  /  دود => مشبّه به
3- یکی از شاعران(عُبید رجب ، صفیّه گلرخسار ، صدرالدین عینی)
هـ) درک مطلب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
1- مقصود، بزرگان علم و ادب فارسی است.

نمونه اشعار حفظی: نوبت اول
1) راه دهید یار را ، آن ....................... را                  کز رخ نور بخش او .................... می رسد
2) چاک شده ست آسمان ، .......................                عنبر و مشک می دمد ، ................ یار می رسد
3) رونق باغ می رسد،.............................                 غم به کناره می رود ،.............................
4) ........................... تا چه شراب می خورند               روح ....................... شد ، عقل خمار می رسد
5) گفتم غم تو دارم ،.............................                     گفتم که ماه من شو ،............................
6) گفتم ز ........................ رسم وفا بیاموز                    گفتا ز ...................... این کار کمتر آید
7) گفتم که ........................... گمراه عالمم کرد               گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید
8) گفتم خوشا هوایی کز ...................... خیزد                   گفتا ........................ . کز کوی دلبر آید
9) گفتم که نوش لعلت ما را به .........................               گفتا تو بندگی کن کاو........................آید
10) گفتم زمان .................... دیدی که چون سر آمد            گفتا .............. حافظ کاین غصه هم سرآید
پاسخ نمونه اشعار حفظی (نوبت اول)
1- مَه ده چهار ـ نور نثار 2- غلغله ای است در جهان ـ سَنجَق 3- چشم و چراغ می رسد ـ مَه به کنار می رسد.
4- خلوتیان آسمان ـ خراب و مست 5- گفتا غمت سر آید ـ گفتا اگر بر آید 6- مهرورزان ـ خوبرویان 7- بوی زُلفت
8- باد صبح ـ خُنک نسیمی 9- آرزو کُشت ـ بنده پرور 10- عشرت ـ خموش.

نمونه اشعار حفظی نوبت دوم
1) بوی گل و بانگ مرغ برخاست                           ................................
2) فراش خزان ............... بیفشاند                         ......................... چمن بیاراست
3) ما را سر باغ و بوستان نیست                              ......................................
4) روزی ..................... ما بسوزد                         آتش که به زیر دیگ ......................
5) از .................... ما خبر ندارد                               ................... که بر کنار دریاست
6) بوی گل و .............. مرغ برخاست                           هنگام .................. و روز صحراست
7) فرّاش خزان ورق بیفشاند                                       .................................
8) شباهنگام ، در آن دم ، که بر جا ، درّه ها چون ..................... خفتگان اند / تو را من ................... در راهم.
9) تو را من چشم در راهم ................... / که می گیرند در شاخِ تلاجن ....................... رنگ سیاهی.
10) در آن نوبت که بندد دست ........................ به پای .................. دام
11) گرم یادآوری یا نه ، من از ................... نمی کاهم.
12) نالیدن بی حساب سعدی                             .............................
 13 ) روزی تر و خشک ما بسوزد                       .............................
14) در روی تو سرّ صنع بی چون                        .........................
15) از غرقه ی ما خبر ندارد                              ...........................
16) گرم .............. یا نه / من از یادت ...........
 17) و ز ان ............... راست اندوهی ................ / تو را من چشم در راهم.
پاسخ نمونه اشعار حفظی نوبت دوم
1- هنگام نشاط و روز صحراست 2- ورق ـ نقّاش صبا 3- هرجا که تویی تفّرج آن جاست 4- تر و خُشک ـ سوداست
1- غرقه ی ـ آسوده 6- بانگ مرغ ـ نشاط 7- نقّاش صباچمن بیاراست 8- مرده ماران ـ چشم 9- شباهنگام ـ سایه ها
10- نیلوفر ـ سرو کوهی 11- یادت 12- گویند خلاف رای داناست. 13- آتش که به زیر دیگ سوداست.
14- چون آب در آبگینه پیداست. 15- آسوده که بر کنار دریاست. 16- یادآوری ـ نمی کاهم 17- دل خستگانت ـ فراهم

منبع : www.dizykoh.blogfa.com